Issiq kunlarda qanday sharoitda ishlash kerak?
Ayni kun mavzusi bo‘lgan bu savolga O‘zbekiston kasaba uyushmalari Federatsiyasi viloyat kengashi yetakchi mutaxassisi Orifjon Mizomov javob berdi.
- Shu kunlarda kuzatilayotgan yuqori haroratli ob-havo sharoitida korxona va tashkilotlar xodimlari belgilangan tartibdagi mikroiqlim bo‘yicha sanitariya-gigiyena qoidalariga amal qilishlari talab etiladi, - deydi u. - Xususan, korxonalarda yilning issiq davrida ishlab chiqarish xonalari, sexlar, bo‘limlar va boshqa yopiq hududlarda mikroiqlimning me’yorlari “Sanitariya qoidalari va me’yorlari”ning 0324-16-talablari asosida bo‘lishi lozim. Ya’ni, I kategoriyali ishlar: o‘tirgan holda, og‘ir mehnat talab etilmaydigan ishlarda havo harorati 24-27 daraja bo‘lib, havoning nisbiy namligi 40-60 foizni tashkil etishi lozim.
O‘rta og‘irlikdagi II kategoriyali ishlarda ish jarayoni o‘tirgan va qisman yurgan holatda amalga oshiriladi. 10 kilogrammgacha bo‘lgan buyumlarni ko‘tarishi mumkin bo‘lgan hollarda havo harorati 22-25 daraja, havoning namligi 40-60 foiz va havoning tezligi 0,3 m/s.dan oshmasligi kerak.
Shuningdek, nisbatan og‘ir bo‘lgan III kategoriyali ishlarda xodimlar doimiy harakatda bo‘lib, 10 kilogrammdan og‘ir bo‘lgan yuklarni ko‘taradigan bo‘lsa, havo harorati 21-23 daraja issiq, havoning namligi 60 foiz bo‘lishi, havo tezligi 0,4 m/sdan oshmasligiga ahamiyat berish lozim.
Mehnat kodeksining 211-moddasi hamda “Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risidagi” Qonunning 23-moddasiga muvofiq, barcha korxonalarda xavfsizlik va gigiyena talablariga javob beradigan mehnat sharoitlarini yaratib berish ish beruvchining majburiyatiga kiradi.
Havo harorati yuqori bo‘lgan vaqtda ish beruvchi binolarda miqroiqlim sharoitini yaxshilaydigan uskunalar - konditsioner, ventilyasiya, quruq havoni namlashtirish uskunalari va boshqalar faoliyatini ta’minlashi, nazorat qilish kerak. Agar bunday uskunalarni o‘rnatish va ishlatishning imkoni bo‘lmaganda xodimlarning ish rejimini o‘zgartirish, ularning dam olish vaqtlarini ko‘paytirish yoki ish vaqtini qisqartirilishi lozim.
Shuningdek, xodimlarni bepul toza ichimlik suvi bilan ta’minlash choralari ko‘rilishi maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Ochiq maydonlarda, qurilishlarda va dalada bajariladigan ishlar ish kategoriyasi ( I va III)ga muvofiq, havo harorati 34,2°-36, darajadan yuqori bo‘lganda inson sog‘lig‘i uchun xavfli hisoblanib, xodimlarning ishlash rejimini kunning salqin vaqtlariga ko‘chirgan holda tashkil etilishi kerak. Mehnat Kodeksining 159-moddasiga ko‘ra ish vaqti qisqartirilgan taqdirda, kunning ishlanmagan ish vaqti uchun xodimning o‘rtacha ish haqi saqlanadi.
Bu kabi ishlarning ro‘yxati va ularni bajarishda ish vaqtining muayyan muddati tarmoq kelishuvlarida, jamoa shartnomalarida belgilab qo‘yiladi. Agar ular tuzilmagan bo‘lsa, ish beruvchi tomonidan kasaba uyushmasi qo‘mitasi yoki xodimlarning boshqa vakillik organi bilan kelishib olingan holda amalga oshiriladi.
Mehnat kodeksining 219-moddasiga muvofiq, xodim ish jarayonida o‘zining hayoti yoki sog‘lig‘iga tahdid soluvchi holatlar yuzaga kelib qolganligi to‘g‘risida ish beruvchiga darhol xabar qilishi, mehnatni muhofaza qilish qoidalariga rioya etilishini tekshirib borish va nazorat qilish bilan shug‘ullanuvchi organlar ana shu holatlarni tasdiqlagan taqdirda ish beruvchi bu holatlarni bartaraf etish choralarini ko‘rishi lozim.
