Огоҳ бўлинг, сув тугаб бормоқда!
Ўзбекистонда қишлоқ хўжалиги учун сув истеъмоли йилига тахминан 35-40 миллиард куб метрга етади. Бу - мамлакатдаги умумий сув истеъмолининг катта қисмини ташкил этади, дегани.
Кейинги вақтларда тоғолди ва лалмикор ерларнинг ўзлаштирилиши оқибатида бу рақамлар ортиб бормоқда.
Аҳоли томорқасида етиштириладиган қишлоқ хўжалик маҳсулотларининг катта қисми эркин суғориш усули орқали етиштирилади. Айтайлик, 1 килограмм помидор етиштириш учун 15-20 литр сув сарфланса, унинг бозордаги баҳоси мавсумга қараб 10-15 минг сўмгача бўлиши мумкин. Буни таҳлил қилиб кўрадиган бўлсак, бутун республика бўйича ҳисобланганда катта рақамларда сувдан бесамар фойдаланилаётганини кўрсатади.
Яна бир факт. Аҳоли сонининг ўсиши сув ресурсларига бўлган талабни оширмоқда. Бугунги кунда Ўзбекистон аҳолисининг сони 37 миллиондан ортиқ. Бир киши кун давомида ўртача 2-3 литр сув истеъмол қилса, улар кундалик эҳтиёжлар учун бундан ўн баробар кўп истеъмол қилади.
Энди бу маълумотга эътибор қилинг: иқлим ўзгариши натижасида Ўзбекистонда қурғоқчилик ҳолатлари ҳар йили кучаймоқда. Масалан, 2020 йилда мамлакатнинг айрим ҳудудларида қурғоқчилик даражаси 4-5 балл бўлган. Ҳозир эса бундан кўпроқ. Бунга оқова сув етишмаслиги ортидан аҳоли ва мева-сабзавот етиштирувчи йирик тузилмалар ҳам ер ости сувларидан кенг фойдаланаётганини мисол келтиришимиз мумкин.
Негаки, Ўзбекистонда ер ости сув захиралари ҳам муҳим роль ўйнайди. Бу сувлар табиий равишда ер остидан жойлашган аквифердан олинади. Бироқ ер ости сувларининг миқдори ва сифатига таъсир қилувчи омиллар, жумладан, қурғоқчилик ва ортиқча истеъмол, бу захираларни хавф остига қўйиши мумкин.
Шунингдек, аҳоли томонидан ер ости сувлари нафақат қишлоқ хўжалиги, балки бошқа хизмат кўрсатиш соҳаларида ҳам кенг ишлатиб келинади. Хусусан, автомобиль ювиш шохобчалари, ҳаммом, сартарошхона ва гўзаллик марказлари шулар жумласидандир.
Яқинда хизмат кўрсатиш марказларидан бири - ҳаммомнинг фаолиятини ўргандик. Ҳар бир фойдаланувчи учун ўртача 1 соат вақт ажратилар экан. Қулай шароитларга эга хизмат кўрсатиш марказининг кунлик сув сарфига қизиқдим. Киши боши учун 35-40 литр сув сарфланар экан. Шунда бир кунда мижозлар сонига қараб 1-2 тонна сув ишлатилиши аён бўлади.. Биргина кичик хизмат кўрсатиш маркази шунча сув истеъмол қилса, республика бўйлаб бу каби кўплаб масканлар қанча сув сарфлашини ўйласангиз, ҳайратда қоласиз.
Бу рақамлар Ўзбекистон сув тақчиллиги муаммосининг жиддийлигини кўрсатади ва ушбу масалани ҳал этиш учун чора-тадбирлар ишлаб чиқиш ва амалга оширишни талаб қилади. Ҳар бир кишини огоҳликка чақиради.
Меҳрож Файзилов,
халқ депутатлари Жомбой туман кенгаши депутати.
