Ўзбекистон–Япония: таълим ва ҳамкорликнинг янги саҳифаси
Шу кунларда Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев расмий ташриф билан Японияда бўлиб турибди.
Ташриф доирасида давлатимиз раҳбари Япония Императори Нарухито билан самимий учрашув ўтказди — бу Ўзбекистон ва Япония ўртасидаги дўстлик ҳамда стратегик шерикликни янада мустаҳкамлашдаги муҳим воқеа эканлиги таъкидланди.
Учрашувда икки мамлакат ўртасида аллақачон ривожланиб бораётган таълим ва кадрлар тайёрлаш соҳасидаги ҳамкорлик алоҳида қайд этилди. Хусусан, ҳозирга қадар 3 мингдан ортиқ ўзбекистонлик мутахассислар Японияда амалиёт ўтаган, 440 дан зиёд талаба эса стипендия асосида япон олийгоҳларида таълим олган. Бундан ташқари, Ўзбекистондаги 7 университетда япон тили ўқитилиши ҳам ҳамкорликнинг мустаҳкам асосларидан бири бўлиб хизмат қилмоқда.
Япон таълим тизими бутун дунё бўйлаб юқори сифат билан танилган. Унинг устун томонлари қуйидагилардан иборат:
- Интеллектуал интизом ва амалий йўналтирилган билимлар: япон мактаб ва олий таълим муассасалари нафақат назарий билимларни, балки реал ҳаётдаги муаммоларни ечиш кўникмаларини ҳам беришга катта эътибор қаратади;
- технологик инновациялар: Робототехника, сунъий интеллект, муҳандислик ва бошқа соҳаларда япон таълими талабаларни глобал стандартларга мос тайёрлайди. Бу эса Ўзбекистон ёшлари учун рақобатбардош компетенцияларни шакллантириш имконини беради;
- маданият ва самарали меҳнат муҳити: Японияда таълим олган ёшлар интизом, меҳнатсеварлик ва самарадорлик қадриятларини ўзлаштириб, бу тажрибани ватанимизга олиб келадилар.
Шу нуқтаи назардан, Ўзбекистон учун ҳам япон педагогик ёндашувлар ва таълим тизимининг энг яхши амалиётларини кенг жорий этиш муҳимдир. Буларга қуйидагилар киради:
- СТЕМ таълимини чуқурлаштириш: Математика, физика, информатика ва технология фанларининг инновацион дастурларидан илҳомланиб, миллий таълим стандартларимизни янгилаш мумкин.
- Амалиётга йўналтирилган ўқув дастурлари: япон мактабларида кенг қўлланадиган лаборатория ишлари, лойиҳа асосида ўқитиш ва амалий машғулотлар Ўзбекистонда ёшларнинг бўлажак касбий кўникмаларини оширади.
- Япон тили ва маданиятини кенгроқ ўргатиш: бу нафақат тилни, балки икки халқ ўртасидаги маданий алмашинувни янада чуқурлаштиради.
- Ҳамкор олийгоҳлар тармоғини кенгайтириш: талаба алмашинуви дастурлари, қўшма курслар ва илмий лойиҳалар ёшларни чет эл тажрибасига яқинлаштиради.
Япония тажрибаси нафақат таълим, балки ҳуқуқ тизими жиҳатидан ҳам Ўзбекистон учун муҳим ўрнак бўла олади. Япон ҳуқуқ тизими континентал (роман-герман) ҳуқуқ оиласига мансуб бўлиб, унда қонун устуворлиги, ҳуқуқий аниқлик ва институтлар барқарорлиги асосий тамойиллар ҳисобланади. Бу жиҳатлар Ўзбекистон ҳуқуқий тизимига ҳам яқин.
Масалан, Японияда таълим ҳуқуқи аниқ ва тизимли тарзда тартибга солинган. “Таълим тўғрисида асосий қонун” (Basic Act on Education) орқали нафақат таълим босқичлари, балки ўқитувчининг мақоми, талабанинг ҳуқуқлари ва давлатнинг таълим соҳасидаги мажбуриятлари белгиланган. Ушбу қонун таълим сифатини давлат сиёсатининг устувор йўналиши сифатида мустаҳкамлаб, инсон капиталига сармоя киритишни ҳуқуқий кафолатлайди.
Яна бир муҳим жиҳат — япон ҳуқуқий таълим тизими. Японияда ҳуқуқшунослар тайёрлаш жараёни назария ва амалиёт уйғунлигига асосланган. Юридик факультетлардан кейин махсус Law School тизими орқали судья, прокурор ва адвокатлар тайёрланади. Бу модель ҳуқуқшуносларнинг нафақат билимли, балки амалий масъулиятни чуқур англайдиган мутахассис бўлиб етишишига хизмат қилади.
Шунингдек, Японияда низоларни судгача ҳал қилиш механизмлари кенг ривожланган. Медиация ва келишув институтлари қонун билан қўллаб-қувватланади, бу эса судлар юкламасини камайтириб, жамиятда ҳуқуқий маданиятни оширади. Мазкур тажриба Ўзбекистонда суд ислоҳотлари ва медиация институтини янада ривожлантириш учун фойдали бўлиши мумкин.
Шу боис, Ўзбекистон–Япония ҳамкорлиги доирасида япон ҳуқуқ тизимининг таълим, кадрлар тайёрлаш ва низоларни ҳал этиш бўйича илғор ёндашувларини ўрганиш ва мослаштириш муҳим аҳамият касб этади. Бу нафақат таълим сифатини, балки умумий ҳуқуқий давлат тамойилларини мустаҳкамлашга хизмат қилади.
Ўзбекистон ва Япония ҳамкорлигининг таълим соҳасида мустаҳкамланаётган алоқалари ёшларимизнинг дунёқараши кенгайишига ҳамда мамлакатимизнинг рақамли ва интеллектуал салоҳиятини кучайтиришга хизмат қилади. Президент Ш.Мирзиёевнинг бу ташрифи мазкур йўналишда янги имкониятлар эшигини очмоқда.
Абдулазиз Абдураззоқов,
Тошкент давлат юридик университети кибер ҳуқуқ кафедраси ўқитувчиси.
