Муносиб меҳнат шароитлари асосий муаммо
Ўтган йили вилоятимизда 18 та ишлаб чиқариш билан боғлиқ бахтсиз ҳодиса қайд этилди. Шундан 7 та ҳодиса ўлим билан тугаган, 10 та ҳодиса оқибати оғир, 1 та ҳолатдагина оқибати енгил бўлган.
Умуман, касаба уюшмалари федерацияси меҳнат инспекциясининг меҳнат ҳуқуқ ва техник инспекторлари томонидан йилда 7 та ишга тиклаш ва 5 та иш ҳақларини ундириб бериш тўғрисидаги мурожаатлар ўрганилган. Масалан, Самарқанд шаҳар “Ягона ҳисоб китоб маркази” ДУК ходимининг мурожаати ўрганилганда иш берувчи томонидан 2 миллион 224 минг 524 сўм ноқонуний равишда ушлаб қолинган.
Албатта, бу каби мурожаатлар белгиланган тартибда ҳал этилиб, 5 нафар ишчи-ходимга 22 миллион сўмдан зиёд иш ҳақи ундириб берилди.
Шунингдек, “Ҳудуд газ Самарқанд” МЧЖ бизга мурожаат қилган ходими билан меҳнат шартномасини қонунга зид равишда бекор қилган. Киритилган тақдимномамиз асосида мурожаатчи ўз вазифасига ишга тикланди.
Ходим ва иш берувчи муносабатларида муносиб меҳнат шароитларини яратиш асосий муаммолардан бўлиб қолмоқда. Негаки, 2020 йилда вилоятимизда 18 та ишлаб чиқариш билан боғлиқ бахтсиз ҳодиса қайд этилди. Шундан 7 та ҳодиса ўлим билан тугаган, 10 та ҳодиса оқибати оғир, 1 та ҳолатдагина оқибати енгил бўлган.
Мисол учун, Самарқанд шаҳар ободонлаштириш бошқармаси ишчиси билан 2020 йил 23 март соат 15:00 да ўлим билан тугаган бахтсиз ҳодиса содир бўлган. Бахтсиз ҳодиса тегишли тартибда махсус текширилиб, тегишли далолатнома тузилган ва корхона ҳисобига олинган. Шунга асосан корхона томонидан жабрланувчига 25 миллион 650 минг сўм бир марта тўланадиган нафақа берилган. Шунингдек, боқувчисини йўқотганлик туфайли ойма-ой 655 минг сўм белгиланиб, иш берувчи томонидан 3 миллион 950 минг сўм ва касаба уюшмаси томонидан 400 минг сўм моддий ёрдам кўрсатилган.
“Самарқандгеология” давлат унитар корхонаси ишчиси билан эса 16 апрель куни соат 15:30 да ўлим билан тугаган бахтсиз ҳодиса содир бўлган. Тегишли саъй-ҳаракатларимиз билан корхона томонидан жабрланувчига 166 миллион 186 минг 818 сўм бир марта тўланадиган нафақа берилиб, боқувчисини йўқотган оилага 850 минг сўм ойлик нафақа белгиланди. Бундан ташқари, марҳумнинг оиласига иш берувчи томонидан 2 миллион 500 минг сўм ва касаба уюшмаси томонидан 426 минг сўм моддий ёрдам кўрсатилган.
“Самарқанд ҳудудий электр тармоқлари корхонаси” АЖ электромонтёри билан 22 май куни соат 09:30 да ўлим билан тугаган бахтсиз ҳодиса содир бўлган. Корхона жабрланувчига 49 миллион 990 минг 782 сўм бир марта тўланадиган нафақа бериб, 833 минг 179 сўм ойлик нафақа тайинлаган. Марҳумнинг оиласига иш берувчи 2 миллион 717 минг 320 сўм ва касаба уюшмаси 426 минг сўм моддий ёрдам кўрсатган.
Х.Сулаймонова номидаги республика суд экспертизаси маркази вилоят филиали ишчиси билан 14 январь куни оқибати оғир бахтсиз ҳодиса содир бўлган.
Бахтсиз ҳодисадан жабрланувчига 10 миллион 300 минг сўм бир марта тўланадиган нафақа тўланиб, соғлигига етказилган зарар учун 565 500 сўм ойма-ой товон пули белгиланган. Жабрланувчига соғлигини тиклаши учун 2 миллион 230 минг сўм моддий ёрдам кўрсатилган.
Бундан ташқари, Самарқанд шаҳар, Суғдиёна массивида яшовчи фуқаронинг “ZARAFSHON TEKSTIL” масъулияти чекланган жамияти томонидан соғлиғига етказилган зарар учун ойма-ой товон пули тўламаётганлиги ўрганиб чиқилди.
Ўрганиш жараёнида “ZARAFSHON TEKSTIL” МЧЖ томонидан 2020 йил 9 октябрь куни фуқаро Н.Ҳамидова ҳамда касб касаллиги бўйича ногирон Р.Шейнага 1 миллион 626 минг 126 сўм ва 3 миллион 745 минг 745 сўм тўлаб берилди.
Қайд этиш лозимки, бахтсиз ҳодисаларнинг асосий қисми ходимлар меҳнатнинг хавфсиз усул ва услубларига ўқитилмаганлиги оқибатида меҳнат муҳофазаси соҳасида билим даражаси етарли эмаслиги, ички меҳнат тартиб қоидалари бузилиши ва бошқа сабабли туфайли келиб чиқмоқда.
Улуғбек Ғаниев,
Усмон Каримов,
Касаба уюшмалари федерацияси меҳнат инспекциясининг вилоят бўйича меҳнат ҳуқуқ ва техник инспекторлари.
