Бўлган воқеа: Ҳокимни тунаган йигит иқрори
Абдувоҳид иккимиз негадир қоронғу тушгач, гулхан ёқишни, унинг атрофида ўрнашиб жимгина ўтиришни ёқтирар эдик. Бу пайтда эса бошқа ўқувчилар мактаб-интернат ётоқхонасида телевизор томоша қилишни бошлаб юборишарди. Энг қизиғи, уларнинг биронтаси иккимизнинг даврамизга келиб қўшилмас, фақат ўтирган жойларидан ҳовлининг гулхан ёнаётган томонига, аниқроғи, биз тарафга қараб қўйишарди. Биз эса оловнинг ҳар-ҳар замонда юзимизга ўрлаётган тутунини кафтларимиз билан ҳайдаб сукут сақлашда давом этардик. Дарвоқе, Абдувоҳид мактаб-интернатнинг саккизинчи синфида ўқийди. Лақаби “чўнтаккесар”. Бу ерга келгунга қадар одам гавжум жойларда, бекатларда, автобусларда, бозорларда чўнтаккесарлик билан шуғулланган. Мактабга боришни эса хаёлига ҳам келтирмаган.
Олманинг тагига олма тушади, деганларидек, отасининг тарбияси яхши бўлмаган. Бир неча маротаба қамалиб чиққан. Одамларнинг қорамолларини ўғирлаб, сотиш билан шуғулланган. Онаси эса Абдувоҳиддан ташқари яна уч нафар фарзандини боқиш билан овора бўлган.
- Домла, Самарқандда вилоят ҳокимининг исми нима?
Кутилмаган бу савол мени сергак торттирди.
- Вилоят ҳокимининг исмини нима қиласан? Сенга нимага керак?
Абдувоҳид бу саволимга жавоб бермайди. Нигоҳини алангага қадаб бир муддат жим қолади. Нималарнидир ўйлайди. Мен эса унга бошида айланаётган фикрларини обдон “пишитиб олиш” учун имконият бераман.
- Тунов куни бир гуруҳ комиссия келди-ку, - дейди у бироз хижолат чекиб.
- Хўш, - дейман гапининг давомини сабрсизлик билан эшитиш мақсадида.
- Ўшалар бироз ғўддайган одамлар экан.
Абдуваҳобнинг нуфузли идоралар раҳбарлари шаънига билдираётган бундай фикри мени таажжубга сола бошлайди. У эса босиқлик ва вазминлик билан гапида давом этади.
- Ётоқхонамизда тўшалган гиламларнинг устига туфлиларини ечмасдан чиқишди. Ўша куни мен навбатчи эдим. Ҳар бир хонага киришди. Уларнинг оёқ кийимида юрганларини кўриб ичим эзилиб кетди. Сиз ҳам индамадингиз. Ечинглар, десангиз бўларди-ку. Ўзингиз ҳам ботинкангизни ечмадингиз. Хоналардаги гиламларнинг усти туфли изига тўлиб кетди. Комиссия чиқиб кетгач, бир соат тозала-тозала қилдик.
Бу гаплардан қизариб кетдим. Ўзимни айбдордек санай бошлайман. Юзим лов-лов ёнаётгандек туюлади. Йўғ-е, дейман яна ўзимга ўзим. Бетимнинг бу даражада қизиши аланганинг тафтидан бўлса керак. Манашу фикр менга хотиржамлик беради. Ёш боланинг олдида изза бўлган бўлсам-да, ёлғондан ўзимни овута бошлайман. Суҳбатни давом эттириш мақсадида куч тўплайман.
- Сен дастлаб вилоят ҳокимининг номини сўрадинг, кейин эса комиссия ҳақида гапирдинг, - дейман ўртадаги ноқулай вазиятга чек қўйиш учун.
Абдувоҳид бироз ўйланади. Кўнглидан айтсамми-айтмасамми, деган фикрлар кечаётгани шундоққина сезилиб туради. Унинг гапириш учун оғзини жуфтлаётганини, яна нимагадир нафаси ичига тушиб кетаётганини сеза бошлайман.
- Э, гапирсанг, гапирда. Одамни зиқ қилиб юбординг-ку, - дейман гўё яқин жўрам билан гаплашаётгандек ҳис қилиб ўзимни.
Бу гапимдан унинг юзлари қизаради. Шундан сўнг гапни ийманибгина бошлайди.
Сиз унда директор эмас эдингиз. Мактаб-интернатимизга вилоят ҳокими келди. Эрталабдан ҳамма оёққа турди. Бир пасда теварак-атрофни тозалаб, чиннидай қилиб қўйишди. Ҳамма у ёқдан бу ёққа югурар, ишқилиб тинч кетсинда, деган гап-сўзлар қулоғимизга чалинарди. Ҳаял ўтмай кириб келган вилоятнинг каттаси дастлаб мактаб-интернат ҳудудини айланди. Кейин ётоқхонага кирди. Сўнгра туфлисини ечиб, гиламнинг устига чиқди. Кираётганида "Бу ерда болалар ўтиради, шунинг учун гиламни туфлимиз билан боссак яхши эмас", деди. Шундан сўнг унинг атрофидаги бошқа одамлар ҳам ётоқхона ичини оёқ яланг айландилар. Бир қизиқ гап айтайми: улардан бирининг пайпоғи йиртиқ экан. Бош бармоғи кўриниб турарди. Ўзиям роса хижолат чекди. Айбини яширишга ҳаракат қилар, афсуски, бунинг уддасидан чиқмас эди. Ўша куни ҳам ётоқхонада мен навбатчи эдим. Вилоят ҳокими менга қараб "навбатчимисан", деди.
Чунки билагимга кўк рангли боғич боғлаб олган эдим. Мен эса ҳа, дедим. Сўнгра қаерданлигим, нечанчи синфда ўқишим, исмимнинг нималигини сўради. Бир-бир жавоб бердим.
- Келажакда ким бўлмоқчисан, - деди у менга меҳр ва мулойимлик билан боқиб.
Хаёлимга келган фикрдан ўзим ҳам хурсанд бўлиб кетдим. Биласизми, нима деб жавоб бердим?
- Айтчи, - дейман тезроқ билиш мақсадида.
- Ҳоким бўлмоқчиман, - дедим.
У киши мени қучоқлади. Нимагадир тезда бағридан қўйиб юборгиси келмади. Ана шунда мен бир айб иш қилдим.Чўнтагига қўлимни тиқдим.
Зум ўтмай у менинг қўлимга дастрўмолча тутади.
- Мана шу вилоят ҳокиминики. Ўғирлаб олганман. Лекин асраб юрибман. Қилган ишимни шунчалик тез бажардимки, ҳеч ким сезмади.
Бу гапдан сўнг унга дакки бера бошлайман. Дакки бераману ичимда қойил қоламан. Юрагини босиб олган. Қўрқмайди.
- Шу ишни қандай қиласан? Наҳотки ўғирлик қилаётганинг сезилмаса?
Унга шу саволни берар эканман, ичим “қизийди”. Исботини амалда кўргим келади.
- Менинг ҳам рўмолчамни ўғирлаб ололасанми?
- Ҳа, - дейди у ҳеч иккиланмай. - Рўмолчангиз қайси чўнтагингизда?
Чап чўнтагимдан рўмолчамни чиқариб, яна жойига солиб қўяман. Сўнгра уни қучоқлайман. Лекин натижа бўлмайди. Қўлларим билан пайпаслаб рўмолчамнинг жойида турганини сезаман. У эса қизариб ерга қарайди. Уялди ёки тортинди, дейман ўзимча. Шу жойда бизнинг суҳбатимиз якун топади. Уйимга қайтар эканман, Улуғбек мавзесидаги Самарқанд нонлари сотиладиган жойда тўхтайман. Тўртта нонни савдолашгач, уларни сотувчига қайтариб бераман. Ололмайман. Чунки чўнтагимдан рўмолчам эмас, пулларим ўмарилганини сезаман...
Абдуҳалим Мелиев.
