“Марказий Осиё - Европа Иттифоқи": Глобал муаммолар ечими таълимга дахлдор
Глобаллашаётган дунёда мамлакатлараро ҳамкорлик давр тақозоси бўлибгина қолмай, Ер юзида инсоният ҳаётига хавф солаётган иқлим ўзгаришлари, экологик хатар ва бошқа муаммоларнинг олдини олиш дегани ҳамдир. Кейинги йилларда мамлакатимизда бу каби ҳамкорлик кенг кўлам ва форматларда олиб борилаётганига гувоҳ бўляпмиз.
“Марказий Осиё - Европа Иттифоқи" биринчи расмий саммити ҳамда "Марказий Осиё глобал иқлим таҳдидлари қаршисида: умумий фаровонлик йўлида бирдамлик" мавзусидаги халқаро конференциянинг айнан азим Самарқандда ўтказилиши давлатлараро ҳамкорликнинг янги босқичини бошлаб бериши билан аҳамиятлидир. Ушбу муҳим тадбир минтақамиз ва глобал миқёсда барқарор тараққиёт, экологик хавфсизлик ҳамда ўзаро манфаатли келишувларнинг янги йўналишларини белгилашга хизмат қилади.
Бугун Ўзбекистон ва Европа Иттифоқи ўртасидаги иқтисодий ҳамкорликда ижобий натижалар кузатилмоқда. 2024 йилда Ўзбекистон ва Европа Иттифоқи давлатлари ўртасидаги товар айирбошлаш ҳажми 6,4 миллиард долларга етди, бу 2023 йилга нисбатан 5,2 фоизга кўп. Мамлакатимизда Европа капитали иштирокидаги мингдан ортиқ корхона фаолият юритмоқда, инвестиция лойиҳалари ҳажми эса 30 миллиард еврога етган.
Ўзбекистон таълим ва кадрлар алмашинуви соҳасида ҳам Европа Иттифоқининг етакчи давлатлари билан ҳамкорлик қилиб келмоқда. Тошкент шаҳрида Италиянинг Турин политехника университети, Германиянинг Гёте институтифилиаллари фаолият кўрсатмоқда. Президент Шавкат Мирзиёевнинг март ойида Франциягаташрифи доирасида Ўзбекистон – Франция университетини ташкил этиш тўғрисида ҳукуматлараро битим ҳамда француз тилиниўқитишни кенгайтириш тўғрисида баённомаимзоланди.
Самарқанддаги Ўзбекистон-Финландия педагогика институти ҳам айнан мана шундай ҳамкорлик натижасида ўз фаолиятини бошлади.
Саммит доирасида қабул қилинадиган қарорлар ҳамда халқаро конференцияда муҳокама этилаётган ташаббуслар экологик муаммоларни бартараф этиш, яшил иқтисодиётга ўтиш, қишлоқ хўжалиги ва сув ресурсларидан оқилона фойдаланиш бўйича янги имкониятларни тақдим этиши шубҳасиз. Зеро, кейинги йилларда таълим ва илм-фан соҳасидаги алоқаларнинг мустаҳкамланиши экологик муаммоларни ҳал этишга қаратилган инновацион ёндашувларнинг шаклланишига олиб келди. Айтиш керакки, иқлим ўзгаришлари, экологик хавф-хатарларнинг олдини олиш айнан таълимнинг илк босқичлариданоқ бошланиши муҳим аҳамиятга эга.
Замон талабларига жавоб берадиган атроф-муҳитни асрашга оид таълим ва барқарор ривожланиш тамойилларини кенг тарғиб қилиш, ёш авлодни табиатни муҳофаза қилишга жалб этиш, бу борада уларнинг экотизимга оид маданиятини шакллантириш муҳим ўрин тутади. Экологик барқарорликни таъминлаш ва иқлим ўзгаришларига қарши самарали кураш олиб бориш олий таълим муассасаларининг кечиктириб бўлмас вазифаси сифатида қаралсагина, натижалар мақатанарли бўлади.
Ўзбекистон-Финландия педагогика институтида ҳам мазкур вазифалар юзасидан бир қатор ишлар амалга ошириб келинмоқда. Жумладан, "ЕcоПатрул" лойиҳаси, "4+2" амалиёт жараёнларида талабалар ва мактаб ўқувчиларининг атроф-муҳитни муҳофаза қилиш учун ташкил этилаётган лойиҳалари бунга яққол мисол бўла олади. Табиатшунослик/steam фанларини ривожлантириш, талабалар ва ёш тадқиқотчиларни глобал экологик муаммоларни чуқур ўрганишга йўналтириш, халқаро тажрибаларни ўзлаштириш институтимизнинг устувор мақсадларидан бири ҳисобланади. Финландия тажрибасидан келиб чиқиб, биз барқарор ривожланиш тамойилларини таълим жараёнига татбиқ этишни, яшил инновацияларни жорий этиш ҳамда барқарор технологиялар бўйича илмий лойиҳаларни амалга оширишни режалаштиряпмиз. Мамлакатимизнинг Европа Иттифоқи билан ҳамкорлиги эса ушбу ташаббусларни янада самарали амалга ошириш учун имкониятлар яратади.
Шаҳзода Негматова,
Ўзбекистон-Финландия педагогика институти ректори, профессор.
