“Markaziy Osiyo - Yevropa Ittifoqi": Global muammolar yechimi ta’limga daxldor
Globallashayotgan dunyoda mamlakatlararo hamkorlik davr taqozosi bo‘libgina qolmay, Yer yuzida insoniyat hayotiga xavf solayotgan iqlim o‘zgarishlari, ekologik xatar va boshqa muammolarning oldini olish degani hamdir. Keyingi yillarda mamlakatimizda bu kabi hamkorlik keng ko‘lam va formatlarda olib borilayotganiga guvoh bo‘lyapmiz.
“Markaziy Osiyo - Yevropa Ittifoqi" birinchi rasmiy sammiti hamda "Markaziy Osiyo global iqlim tahdidlari qarshisida: umumiy farovonlik yo‘lida birdamlik" mavzusidagi xalqaro konferensiyaning aynan azim Samarqandda o‘tkazilishi davlatlararo hamkorlikning yangi bosqichini boshlab berishi bilan ahamiyatlidir. Ushbu muhim tadbir mintaqamiz va global miqyosda barqaror taraqqiyot, ekologik xavfsizlik hamda o‘zaro manfaatli kelishuvlarning yangi yo‘nalishlarini belgilashga xizmat qiladi.
Bugun O‘zbekiston va Yevropa Ittifoqi o‘rtasidagi iqtisodiy hamkorlikda ijobiy natijalar kuzatilmoqda. 2024 yilda O‘zbekiston va Yevropa Ittifoqi davlatlari o‘rtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 6,4 milliard dollarga yetdi, bu 2023 yilga nisbatan 5,2 foizga ko‘p. Mamlakatimizda Yevropa kapitali ishtirokidagi mingdan ortiq korxona faoliyat yuritmoqda, investitsiya loyihalari hajmi esa 30 milliard yevroga yetgan.
O‘zbekiston ta’lim va kadrlar almashinuvi sohasida ham Yevropa Ittifoqining yetakchi davlatlari bilan hamkorlik qilib kelmoqda. Toshkent shahrida Italiyaning Turin politexnika universiteti, Germaniyaning Gyote institutifiliallari faoliyat ko‘rsatmoqda. Prezident Shavkat Mirziyoyevning mart oyida Fransiyagatashrifi doirasida O‘zbekiston – Fransiya universitetini tashkil etish to‘g‘risida hukumatlararo bitim hamda fransuz tilinio‘qitishni kengaytirish to‘g‘risida bayonnomaimzolandi.
Samarqanddagi O‘zbekiston-Finlandiya pedagogika instituti ham aynan mana shunday hamkorlik natijasida o‘z faoliyatini boshladi.
Sammit doirasida qabul qilinadigan qarorlar hamda xalqaro konferensiyada muhokama etilayotgan tashabbuslar ekologik muammolarni bartaraf etish, yashil iqtisodiyotga o‘tish, qishloq xo‘jaligi va suv resurslaridan oqilona foydalanish bo‘yicha yangi imkoniyatlarni taqdim etishi shubhasiz. Zero, keyingi yillarda ta’lim va ilm-fan sohasidagi aloqalarning mustahkamlanishi ekologik muammolarni hal etishga qaratilgan innovatsion yondashuvlarning shakllanishiga olib keldi. Aytish kerakki, iqlim o‘zgarishlari, ekologik xavf-xatarlarning oldini olish aynan ta’limning ilk bosqichlaridanoq boshlanishi muhim ahamiyatga ega.
Zamon talablariga javob beradigan atrof-muhitni asrashga oid ta’lim va barqaror rivojlanish tamoyillarini keng targ‘ib qilish, yosh avlodni tabiatni muhofaza qilishga jalb etish, bu borada ularning ekotizimga oid madaniyatini shakllantirish muhim o‘rin tutadi. Ekologik barqarorlikni ta’minlash va iqlim o‘zgarishlariga qarshi samarali kurash olib borish oliy ta’lim muassasalarining kechiktirib bo‘lmas vazifasi sifatida qaralsagina, natijalar maqatanarli bo‘ladi.
O‘zbekiston-Finlandiya pedagogika institutida ham mazkur vazifalar yuzasidan bir qator ishlar amalga oshirib kelinmoqda. Jumladan, "YecoPatrul" loyihasi, "4+2" amaliyot jarayonlarida talabalar va maktab o‘quvchilarining atrof-muhitni muhofaza qilish uchun tashkil etilayotgan loyihalari bunga yaqqol misol bo‘la oladi. Tabiatshunoslik/steam fanlarini rivojlantirish, talabalar va yosh tadqiqotchilarni global ekologik muammolarni chuqur o‘rganishga yo‘naltirish, xalqaro tajribalarni o‘zlashtirish institutimizning ustuvor maqsadlaridan biri hisoblanadi. Finlandiya tajribasidan kelib chiqib, biz barqaror rivojlanish tamoyillarini ta’lim jarayoniga tatbiq etishni, yashil innovatsiyalarni joriy etish hamda barqaror texnologiyalar bo‘yicha ilmiy loyihalarni amalga oshirishni rejalashtiryapmiz. Mamlakatimizning Yevropa Ittifoqi bilan hamkorligi esa ushbu tashabbuslarni yanada samarali amalga oshirish uchun imkoniyatlar yaratadi.
Shahzoda Negmatova,
O‘zbekiston-Finlandiya pedagogika instituti rektori, professor.
