Ёшлар интернетдан тўғри фойдаланяптими?
Бугунги кунда ҳаётимизни интернетсиз тасаввур қилиш қийин. Бир кун ундан фойдаланмасак, ўзимизни замондан ортда қолгандек ҳис қиламиз. Аммо интернетдан фойдаланишни биламизми? Ўйлашимча, йўқ.
Бир ўртоғимнинг ота-онаси Туркияда. Бола-чақам, уй-рўзғорим деб топганини оиласига жўнатади. Яқинда усталар эски уйни таъмирлаш ишларини бошлади. Ўртоғим кутилмаганда Россияга жўнаб кетди. Албатта, пул топиш учун. Аммо ота-онаси Туркияда ишлаётгани учун унинг бу ҳаракати мени ҳайратлантирди. Воқеликнинг асл моҳияти ҳафта ўтмай аниқ бўлди. Маълум бўлишича, ўртоғим ота-онаси уй-жой қуриш харажатларига, деб юборган 1000 доллар пулни интернетдаги тотализаторда ютқазиб қўйган.
Тўғриси, бундай ўйинлар ортидан бойиб кетган бирон киши ҳақида маълумот йўқ. Аксинча бу ўйинлар домига илинганларнинг кўпчилиги “ботқоққа ботган”.
Охирги пайтда ижтимоий тармоқларда шунга ўхшаган ўйинларни реклама қилиш кўпайиб кетган. Албатта, бу ўйинларнинг зарари ва унинг аянчли оқибатларини билмаган ёшлар меҳнат қилмай осон пул топишга қизиқиб, “қимор” домига илинмоқда.
Маълумотларга кўра, Ўзбекистонда сўнгги 15 йил ичида биронта ҳам террористик ҳужум амалга оширилмаган. Бироқ интернет сабабли мамлакатга радикал ғоялар кириб келяпти. Унинг тарғиботчиси эса асосан ёшлар бўлиб қолмоқда. Масалан, яқинда 17 ёшли ўсмир йигит телефони орқали диний мазмундаги материалларни оммага тарқатиб келганлиги аниқланди. У турли сайтлардаги террорчилик ташкилотларнинг медиа гуруҳлари томонидан диний ақидапарастлик ва экстремистик ғоялар билан йўғрилган видеороликлар ва маърузаларни тинглаб, ижтимоий тармоқларга жойлаган ҳамда террорчилик ташкилотлари сафига қўшилиб, уларни қўллаб-қувватлаб келган. Шунингдек, ёнига ҳамтовоқлар йиғиб, уларни террорчилик ташкилотларига қўшилишга ундаган.
Албатта, унга нисбатан қонуний чора кўрилди. Аммо ҳолат шундай тус олишига ён-атрофдагилар, барчамиз бирдек масъул эмасмизми?
Интернетда фойдали ахборотлар билан бирга турган-битгани зарар маълумотлар ҳам кўп. Бироқ уларни ажратишда ким ёшларга устозлик қилади? Виртуал оламда нима яхши-ю нима ёмонлигини уларга ким тушунтиради?
Дарвоқе, яқинда Покистонда Тик Ток сабабли жиноятчилик ва гиёҳвандлик моддалари истеъмоли ошиб бораётганлиги сабабли бу илова блокланди. Мамлакатимизда ҳам Twitter, “ВКонтакте” ва Tик Toк иловаларининг блокланганлиги ҳақида хабар тарқалди. Лекин фақат чеклов билан кутилган натижага эришиб бўлармикан?
Интернетда ўқигандим, Жанубий Кореяда ахборот технологиялари барча фуқароларга бепул тарзда ўқитилган экан. Шу боис бугун улар бу соҳада кўпгина давлатлар билан рақобатлаша оларкан. Асосийси, улар кундалик ҳаётда деярли барча ишларини электрон тарзда амалга оширишга одатланишибди.
Айтмоқчи бўлганим, интернетдан фойдаланишни аввал ёши катталар ўрганиб олгани маъқул. Балки шунда улар фарзанди ва яқинларига виртуал оламда тўғри ҳаракат қилиш кўникмаси шаклланишида ёрдам берармиди?
Фазлиддин Рўзибоев.
