1-синфга қабул: Бу йилги янгиликлар нималардан иборат? Вилоят халқ таълими бошқармаси бошлиғи Зафар Каримовга мурожаат қилдик

Фарзандини, неварасини биринчи синфга бермоқчи бўлганлар аллақачон ҳаракатини бошлаб юборган. Ижтимоий тармоқларда бу масалада баҳсли фикр-мулоҳазалар ҳам тарқалди. Айниқса, ўз микроҳудудидан ташқари бўлган мактабга фарзандини жойлаштирмоқчи бўлганлар ёки жойлаштириш қийин бўлган, аҳоли орасида обрўли саналган мактабларга биринчи синфга қабул ҳақида турли гап-сўзлар "болалай" бошлади. Хўш бу йилги тартиб қандай бўлади? Биринчи синфга қабулда умумтаълим мактабларида қандай ўзгаришлар бор? Шу каби саволлар билан вилоят халқ таълими бошқармаси бошлиғи Зафар КАРИМОВга мурожаат қилдик.

- 2019-2020 ўқув йилида вилоят халқ таълими тизими тасарруфидаги умумтаълим мактабларига барча туман, шаҳарлар бўйича 79 минг 30 нафар мактаб ёшидаги болалар 1-синфга келиши кутилмоқда, - дейди З.Каримов. - Шундан, 73 минг 824 нафари 7 ёшдаги ва 5206 нафари 6 ёшдан ошган 7 ёшга тўлмаган болалардир.

Шунингдек, бевосита халқ таълими вазирлиги тасарруфидаги таълим муассасаларига жами 242 нафар, соғлиқни сақлаш вазирлиги тасарруфидаги вилоят махсуслашган сиҳатгоҳига 20 нафар, вилоят силга қарши курашиш диспансери қошидаги йўлдош мактабга 10 нафар, вилоят ихтисослаштирилган санъат мактаб-интернатига 25 нафар, нодавлат (хусусий) таълим муассасаларига жами 391 нафар 7 ёшдаги болалар ўқишга қабул қилиниши кутилмоқда. Улар билан биргаликда бу рақам вилоят бўйича 79 минг 718 нафарни ташкил этади.

- Умумтаълим мактаблари қанча ўқувчиларни қабул қилишга тайёр? Мактаблардаги шарт-шароит, кадрлар етарлими?

- Бугунги кунда Самарқанд вилоятида 1214 та умумтаълим мактаби, 9 та махсус мактаб-интернат фаолият кўрсатмоқда. Янги 2019-2020 ўқув йилида вилоятимизда фаолият кўрсатаётган барча таълим муассасаларига 1-синфга (прогноз бўйича) 79 минг 718 нафар ўқувчиларни қабул қилиш режалаштирилган.

2018-2019 ўқув йилида жами педагоглар сони 49 минг 790 нафарни (шундан аёллар 31 минг 389 нафар 63 фоиз) ташкил этди. Уларнинг 81,7 фоизи олий маълумотли, 0,9 фоизи (437 нафари) тугалланмаган олий маълумотли, 17,4 фоизини ўрта махсус маълумотли мутахассислар ҳисобланади.

Таълим муассасаларини олий маълумотли педагог кадрлар билан таъминлаш мақсадида Самарқанд давлат университети, Самарқанд давлат чет тиллар институти, Ўзбекистон Миллий университети, Жиззах давлат педагогика институти, Навоий давлат педагогика институти, Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, Тошкент давлат педагогика университети билан ҳамкорлик дастури тузилган бўлиб, битирувчиларнинг иш билан таъминланиши йўлга қўйилган.

2018-2019 ўқув йилида касб-ҳунар коллежларида иш ўринлари қисқартирилиши муносабати билан мазкур ўқув йилида 945 нафар олий маълумотли касб-ҳунар таълими тизими ўқитувчилари умумтаълим мактабларига ишга қабул қилинди. Умумтаълим мактабларига инновацион ғояли ёш мутахассисларни, айниқса, эркак ўқитувчиларни кенг жалб қилиш мақсадида Самарқанд давлат университети, Самарқанд давлат чет тиллар институти билан ҳамкорликда битирувчи курс талабаларининг узоқ муддатли педагогик амалиёти йўлга қўйилган.

Улар билан амалиёт даврини ўташи баробарида узоқ ҳудудлардаги кадрларга бўлган эҳтиёжни қоплаш мақсадида меҳнат шартномалари тузилган.

 Вилоятдаги умумтаълим мактаблари кесимида мониторинг ўтказилиб, педагогик йўналишдаги олий ўқув юртларида таҳсил олаётган 5253 нафар талабалар рўйхати шакл¬лантирилган. Янги ўқув йилида 1989 нафар фан ўқитувчиларига эҳтиёж мавжуд бўлиб, бу эҳтиёж ёш мутахассислар ва коллежлардан дарси қисқараётган ўқитувчиларни ишга қабул қилиш ҳисобига қопланади.

- Мактабларнинг 11 йиллик тизимга ўтилгани жой масаласида муаммоларни келтириб чиқармоқда. Бу масалада қандай янгиликлар бор? Янги бинолар ажратилиши ёки қўшимча бинолар қурилиши кўзда тутилганми?

Бу масала жорий йилда тўлиқ ўрганиб чиқилиб, аниқ чоралар белгиланди. Умумтаълим мактабларида ўқувчиларнинг ўсиш динамикаси, қувватга нисбатан ўсиш коэффициентини ҳисобга олиб, 2019-2020 ўқув йилида ўқувчи контингенти ошиб кетган 98 та таълим муассасасининг бўш турган ва тўлиқ қувват билан ишламаётган 67 та ижтимоий соҳа объектларига жойлаштириш режалаштирилган. Самарқанд вилоятидаги касб-ҳунар коллежларининг бино ва иншоотларидан истиқболда мақсадли фойдаланиш бўйича вилоят ишчи гуруҳининг хулосасига кўра, умумтаълим мактабларини 98 та касб-ҳунар коллежларига жойлаштириш режалаштирилган.

Шунингдек, бу йил инвестиция дастури ва Президентимизнинг 2018 йил 19 декабр¬даги қарори ижросини таъминлаш мақсадида вилоятда 1 та янги мактаб қурилиши, 34 та мактабни реконструкция қилиш, 14 тасини капитал таъмирлаш ишлари олиб борилмоқда.

"Обод қишлоқ" ва "Обод маҳалла" дастурлари асосида 30 та таълим муассасаларида (1 та янги қурилиш, 11 та реконструкция ва 18 та мукаммал таъмирлаш) қурилиш-таъмирлаш ишлари амалга оширилмоқда.

Вилоятда янгидан қуриладиган, реконс¬т¬рукция қилинадиган ва мукаммал таъмирланадиган умумтаълим мактабларининг 2020-2022 йилларга мўлжалланган дастлабки манзилли дастурига вилоят бўйича жами 113 та таълим муассасасини реконструкция қилиш ва мукаммал таъмирлаш учун таклифлар киритилди.

Бундан ташқари, халқ таълимига йўналти¬рилиши кутилаётган чет эл гранти учун жами 248 та (15 та янги қурилиш, 121 та реконструкция, 112 та мукаммал таъмирлаш) умумтаълим муассасаларида қурилиш-таъмирлаш ишлари олиб бориш таклифи берилган.

- Бу йил 1-синфга қабулда қандай ўзгаришлар бор? Олти ёшлилар қабул қилиниши кўзда тутилганми?

- 2019-2020 ўқув йилида таълим муассасаларига 1-синф ўқувчиларини қабул қилиш жараёни Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 15 мартдаги "Умумий ўрта таълим тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақида"ги 140-сонли қарори талаблари асосида амалга оширилади. Унга кўра, умумтаълим муассасаларининг 1-синфига 6-7 ёшли болалар тиббий хулосага мувофиқ қабул қилинади, яъни тегишли йилнинг 31 августига қадар 6,5 ёшга тўлмаган, 1-синфда ўқиш истагини билдирган болаларнинг ота-оналари билан умумтаълим муассасасининг педагог ходимлари ва психологи томонидан болани мактабда ўқишга жисмонан ва руҳан тайёрлаш бўйича тушунтириш ишлари олиб бориш белгиланган. Бу масалада изоҳ бериб ўтишни истардим. 6 ёшли деганда кўпчилик олти ёшга тўлган бола мактабга бориши мумкин деб ҳисоблайди. Лекин ундай эмас. Гап мактабга борадиган йили, аммо сентябрь ойидан сўнг етти ёшга тўладиган болалар ҳақида кетмоқда. Қолаверса, Ота-оналар фарзандлари ҳужжатларини умумтаълим мактабларга топширишлари керак бўлади.

- Бугун кўпчилик ўз микроҳудудидан ташқари мактабларга фарзандимизни бермоқчи бўлсак, нима қилишимиз керак, деб мурожаат қилмоқда. Улар қандай йўл тутиши керак?

- Ушбу масалада анча олдинроқ умумтаълим мактаблари раҳбарлари билан гаплашиб олганмиз. Навбатлилик коэффициенти юқори бўлган мактабларда фақат микроҳудуд бўйича ўқувчилар қабулини ташкил этиш учун туман (шаҳар) ҳокимининг қарори қабул қилинган. Айни пайтда уларнинг сони 86 тани ташкил этмоқда.

Туман (шаҳар) ҳокимининг қарори билан навбатлилик коэффициенти юқори бўлган мактабларнинг бир нечта синфлари яқин ҳудуддаги касб-ҳунар коллежларига кўчириладиган мактаблар 64 та.

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 140-сонли қарорига асосан 2019-2020 ўқув йилида микроҳудуддан ташқари манзиллардан ўқувчилар қабул қилинмайди. Сабаби ҳар бир туман, шаҳар ҳокимлари қарори билан микроҳудудлар белгилаб берилган. Микроҳудудга қайси маҳалла, кўча киритилгани аниқ белгиланган.

Келгуси, 2020-2021 ўқув йилидан бошлаб микроҳудуддан ташқари манзиллардан ўқувчиларни қабул қилиш давлат хизматлари агентлиги томонидан амалга оширилиб, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 7 июндаги 469-сонли қарори асосида тартибга солинади.

- Самарқанд шаҳрида бир нечта ихтисослашган умумтаълим давлат мактаблари фаолият кўрсатади. Уларга қабулнинг шаффофлигини таъминлаш бўйича қандай ишлар олиб борилаётир?

- Ушбу умумтаълим мактаблари ихтисослашган мактаб сифатида қабулни 5-синфдан бошлаши ҳақида қарор лойиҳаси бор. Амалдаги тартиб бўйича улар имтиҳон асосида 2-синфдан қабул қилиши белгиланган. Аммо умумтаълим мактаби сифатида ўз микроҳудудидан 1-синф учун ҳам бола қабул қилинади. Нечта бола қабул қилиши ўша мактабнинг қувватига қараб амалга оширилади. Фақат Самарқанд шаҳридаги 1-ихтисослашган умумтаълим давлат мактабигина микроҳудуддан бола олиши белгиланмаган, ушбу мактаб фақат синов асосида иқтидорли болаларни қабул қилади. Сабаби, ушбу ҳудудда аҳолини қамраб оладиган таълим муассасалари мавжуд.

- Кейинги пайтларда ижтимоий тармоқларда мактаб формаси ҳақида қатор фикр-мулоҳазалар ота-оналарнинг эътиборини тортди. Мактаб формаси мажбурийми, бу масалада жорий ўқув йилидан қандай ўзгаришлар бўлиши кутилмоқда?

- Амалдаги тартиб бўйича ўқувчиларнинг мактаб формасида келишлари ихтиёрий, 2024-2025 ўқув йилидан бошлаб мажбурий ҳисобланади.

Шунингдек, 2024-2025 ўқув йилигача умумтаълим мактабларида Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 15 августдаги 666-сон қарори 1-иловасида берилган шакллардан ташқари бошқа фасондаги мактаб формаларини жорий этиш ёки марказлашган ҳолда харид қилинишига йўл қўймаслик ҳамда ота-оналар ва уларнинг ўрнини босувчи шахсларга "Ўзтўқимачиликсаноат" уюшмасига аъзо бўлган корхоналар томонидан белгиланган талабларга мувофиқ тикилиб эркин савдога чиқарилган мактаб формаларини харид қилиш юзасидан тушунтириш ишларини олиб бориш вазифалари юклатилган.

- Суҳбатингиз учун раҳмат!

Г.КОМИЛОВА суҳбатлашди.