“Бир машина – икки тақдир: Судья мантиясидан маҳкум либосигача”
Улар болаликдан бирга ўсишди. Мактабга чиқишди, талаба бўлдилар. Яхши қизларга уйланишди. Яхши касбларни танладилар, бири – катта тадбиркор, иккинчиси – юксак обрўли судьяга айланди. Улар ҳаётда ҳам, орзу-умидда ҳам елкадош эдилар. Аммо бир совға – оддийгина машина, барча чизиқларни чалкаштириб юборди...
Тадбиркор дўсти ўз хотинига янги, қимматбаҳо машина совға қилди. Судьянинг рафиқаси ҳам эрини турткилай бошлади. У ҳам шундай совғага эга бўлмоқчи эди. Эри аввал қаршилик қилди, кейин хотинининг хархашалари жон–жонидан ўтиб кетаверди, уйига боргиси келмай қолди. Кейин эса нотўғри қарор қабул қилди. “Унинг ишида бунинг иложини қилса бўлади... Бир марта пул олса нима бўпти, биров билиб ўтирибдими?".
Порани олди, ҳеч ким билмайди, деб ўйлади. Лекин тақдир ундан тезроқ ишлади. Судья қўлга тушди. Энди у қарор чиқарадиган эмас, қарорни кутадиган одам. Мантиясини йўқотди, ўрнига маҳкум либосини кийди...
Бу воқеа ҳақида Судьялар олий кенгаши раиси Холмўмин Ёдгоров судьялар, уларнинг оила аъзолари, суд фахрийлари иштирок этган учрашувда гапириб берди. Таъкидлаш керакк, бу тадбир расмиятчиликдан холи, мулоқот тарзида ташкил этилди.
Суд раиси учрашувга қозилар нега айнан турмуш ўртоқлари билан келиши шарт қилинганини жуда кўплаб ҳаётий мисоллар билан тушунтириб беришга ҳаракат қилди. Судьяларнинг нафси ҳакалак отиб кетишига кўпинча уларнинг оила аъзолари ҳам сабаб бўлаётганини таассуф билан эътироф этди. Порахўрлик, коррупция билан қўлга тушиб, айни пайтда жазо муддатини ўтаётган собиқ судьялар ҳақидаги фильм намойиши эса кўпчиликнинг кўзларини ёшлади. Пушаймонлик, фарзандлар соғинчи, тўқликка шўхлик қилиб эл–юрт назаридан қолиш каби ҳис-туйғулар ифодаланган "қози"ларнинг иқрорномаси залда ҳозир бўлганларда катта таассурот қолдиргани ҳам айни ҳақиқат.
“Уйингизда ортиқча пул пайдо бўлса, унинг қаердан келганини сўранглар, келинлар, - деди суд раиси залдаги аёлларга қарата, - эрни эр қиладиган ҳам қаро ер қиладиганлар ҳам хотинлар, аслида”.
Статистик маълумотларга кўра, 2024 йилда 40 нафар судьянинг ваколати муддатидан илгари тугатилган. Уларнинг 19 нафари ўз аризасига кўра, 11 нафари судьялик қасамёдини бузгани, 10 нафари эса Судьялар одоби кодекси талабларини бузгани учун лавозимидан озод қилинган.
Судья бўлиш нафақат шараф, балки оғир масъулият ҳамдир. Айрим жиноий ва иқтисодий ишлар катта диққат ва профессионал ёндашувни талаб қилади. Суд мажлисидан ташқари, судьялар ҳужжатлар билан ишлайди, таҳлил қилади, қарорларни расмийлаштиради. Ижтимоий босим, масъулият туфайли кўп ҳолларда улар иш вақтидан ташқари ҳам фаолият олиб боришга мажбур бўлади.
Шу боис судьяларнинг иш вақти кўп ҳолларда расман белгиланса ҳам, улар амалий жиҳатдан катта юкламалар билан ишлайдиган касб эгаларидан бири ҳисобланади.
Хуллас, судья холис ва адолатли бўлишида унинг оиласи ҳам катта рол ўйнайди.
Катта, муҳим масалалар турганда, биз энг кичик маиший муаммолар деб назар-писанд қилмайдиган - ичкилик, аёллар ва пора уларни йўлдан оздирадиган энг катта иллатлар экани ҳам мулоқот давомида айтиб ўтилди.
Ҳар кимни уйи тинч бўлсин, судьянинг уйи тинч бўлсин – шунда у адолат йўлидан оғишмайди, қонунни четлаб ўтмайди, ҳар хил ҳавойи орзу-ҳавасларга, дабдабаларга берилмайди. Суд қарорларидан норозилар камаяди, адолат қарор топади.
Шундай эмасми?
Нима дедингиз?
Гулчеҳра Бердиёрова.
