“Bir mashina – ikki taqdir: Sudya mantiyasidan mahkum libosigacha”
Ular bolalikdan birga o‘sishdi. Maktabga chiqishdi, talaba bo‘ldilar. Yaxshi qizlarga uylanishdi. Yaxshi kasblarni tanladilar, biri – katta tadbirkor, ikkinchisi – yuksak obro‘li sudyaga aylandi. Ular hayotda ham, orzu-umidda ham yelkadosh edilar. Ammo bir sovg‘a – oddiygina mashina, barcha chiziqlarni chalkashtirib yubordi...
Tadbirkor do‘sti o‘z xotiniga yangi, qimmatbaho mashina sovg‘a qildi. Sudyaning rafiqasi ham erini turtkilay boshladi. U ham shunday sovg‘aga ega bo‘lmoqchi edi. Eri avval qarshilik qildi, keyin xotinining xarxashalari jon–jonidan o‘tib ketaverdi, uyiga borgisi kelmay qoldi. Keyin esa noto‘g‘ri qaror qabul qildi. “Uning ishida buning ilojini qilsa bo‘ladi... Bir marta pul olsa nima bo‘pti, birov bilib o‘tiribdimi?".
Porani oldi, hech kim bilmaydi, deb o‘yladi. Lekin taqdir undan tezroq ishladi. Sudya qo‘lga tushdi. Endi u qaror chiqaradigan emas, qarorni kutadigan odam. Mantiyasini yo‘qotdi, o‘rniga mahkum libosini kiydi...
Bu voqea haqida Sudyalar oliy kengashi raisi Xolmo‘min Yodgorov sudyalar, ularning oila a’zolari, sud faxriylari ishtirok etgan uchrashuvda gapirib berdi. Ta’kidlash kerakk, bu tadbir rasmiyatchilikdan xoli, muloqot tarzida tashkil etildi.
Sud raisi uchrashuvga qozilar nega aynan turmush o‘rtoqlari bilan kelishi shart qilinganini juda ko‘plab hayotiy misollar bilan tushuntirib berishga harakat qildi. Sudyalarning nafsi hakalak otib ketishiga ko‘pincha ularning oila a’zolari ham sabab bo‘layotganini taassuf bilan e’tirof etdi. Poraxo‘rlik, korrupsiya bilan qo‘lga tushib, ayni paytda jazo muddatini o‘tayotgan sobiq sudyalar haqidagi film namoyishi esa ko‘pchilikning ko‘zlarini yoshladi. Pushaymonlik, farzandlar sog‘inchi, to‘qlikka sho‘xlik qilib el–yurt nazaridan qolish kabi his-tuyg‘ular ifodalangan "qozi"larning iqrornomasi zalda hozir bo‘lganlarda katta taassurot qoldirgani ham ayni haqiqat.
“Uyingizda ortiqcha pul paydo bo‘lsa, uning qayerdan kelganini so‘ranglar, kelinlar, - dedi sud raisi zaldagi ayollarga qarata, - erni er qiladigan ham qaro yer qiladiganlar ham xotinlar, aslida”.
Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, 2024 yilda 40 nafar sudyaning vakolati muddatidan ilgari tugatilgan. Ularning 19 nafari o‘z arizasiga ko‘ra, 11 nafari sudyalik qasamyodini buzgani, 10 nafari esa Sudyalar odobi kodeksi talablarini buzgani uchun lavozimidan ozod qilingan.
Sudya bo‘lish nafaqat sharaf, balki og‘ir mas’uliyat hamdir. Ayrim jinoiy va iqtisodiy ishlar katta diqqat va professional yondashuvni talab qiladi. Sud majlisidan tashqari, sudyalar hujjatlar bilan ishlaydi, tahlil qiladi, qarorlarni rasmiylashtiradi. Ijtimoiy bosim, mas’uliyat tufayli ko‘p hollarda ular ish vaqtidan tashqari ham faoliyat olib borishga majbur bo‘ladi.
Shu bois sudyalarning ish vaqti ko‘p hollarda rasman belgilansa ham, ular amaliy jihatdan katta yuklamalar bilan ishlaydigan kasb egalaridan biri hisoblanadi.
Xullas, sudya xolis va adolatli bo‘lishida uning oilasi ham katta rol o‘ynaydi.
Katta, muhim masalalar turganda, biz eng kichik maishiy muammolar deb nazar-pisand qilmaydigan - ichkilik, ayollar va pora ularni yo‘ldan ozdiradigan eng katta illatlar ekani ham muloqot davomida aytib o‘tildi.
Har kimni uyi tinch bo‘lsin, sudyaning uyi tinch bo‘lsin – shunda u adolat yo‘lidan og‘ishmaydi, qonunni chetlab o‘tmaydi, har xil havoyi orzu-havaslarga, dabdabalarga berilmaydi. Sud qarorlaridan norozilar kamayadi, adolat qaror topadi.
Shunday emasmi?
Nima dedingiz?
Gulchehra Berdiyorova.
