Интернет харид: Чиройли суратлар яхши сифат дегани эмас
Бугун интернет дўкондан кийим-кечакдан озиқ-овқат ва маиший техника воситаларигача харид қилишингиз мумкин. Тўғри, аввалига онлайн дўконларга бироз хавфсираб қарадик, буюртма қилишдан олдин минг бор ўйлаб, маслаҳатлашдик.
Шу соҳада муваффақиятга эришмоқчи, даромад топмоқчи бўлган ишбилармонлар, табиийки, сотиш усулига эътибор бермайди. Дўконда ўтириб сотадими ёки интернет орқали мижозга маҳсулот етказиб берадими - фарқи йўқ. Барчага бирдай муносабатда бўлади ва ҳар қандай ҳолатда ҳам мижознинг ҳурматини жойига қўяди. Бугун шу каби онлайн дўконлар анча муваффақиятга эришди.
Табиийки, буёғи мижознинг дидига, танловига боғлиқ. Кўпчилик учун интернет орқали маҳсулот буюртма бериш ҳанузгача ақл бовар қилмайдиган ҳолат. «Ахир олаётган маҳсулотингизни ушлаб, кийиб кўрмасдан қандай харид қилиш мумкин?», дейишади улар. Аммо яна шундай қатлам пайдо бўлдики, улар учун ўзи танлаган нарса уйига етиб келиши замонавий қулайлик, ҳатто эҳтиёжга айланиб улгурган.
- Пойтахтдаги чинни идишлар сотиладиган дўконларда доим янги маҳсулотлар бўлиши ҳақида эшитардим, - дейди самарқандлик Феруза Мардонова. – Аммо ҳар сафар йўлкира сарфлаб, у ердан ўзим истаган идишларни кўтариб келишга имкон бўлмасди. Ўша дўконларда онлайн хизмат ҳам пайдо бўлгач, истаган пайти буюртма бераман. Муҳими, йўлкира учун пул олишмайди, маҳсулот дўкондаги нархда бошқа вилоятга етказиб берилмоқда. Шу томонлама мен учун онлайн дўконларнинг пайдо бўлгани жуда қулай.
Эндиликда бошқа соҳа эгалари сингари савдо билан шуғулланувчи тадбиркорлар ҳам замон билан ҳамнафас иш кўряпти.
- Онлайн савдо дўконлари анъанавий тарзда фаолият олиб борувчи тадбиркорларга аввалига рақобатчидай бўлди, - дейди тадбиркор Латофат Сатторова. - Аммо биз дарҳол янгича ишлашимиз кераклигини англаган ҳолда ижтимоий тармоқларда ўз саҳифамизни очдик, маҳсулотларимизни намойиш эта бошладик. Бу ўзимиз учун ҳам жуда фойдали эканлигини сездик. Тўғри, бу қўшимча иш, маблағ, дегани. Аммо бугунги бозорни ҳисобга олиш, аҳолининг талабларига кўра иш кўриш фақат ўзимизга фойда. Интернет дўконлардаги кийимлар махсус эффектлар орқали чиройли кўринишга эга бўлиб, сифати унчалик яхши бўлмаса-да, унга қизиқувчилар сонининг ошишига сабаб бўлди. Лекин вақт ўтиб, мижоз бу ҳолатни англаб, чиройли суратларга алданиб қолмасликни ўрганаётир.
Ҳақиқатан ҳам ёшлар орасида фақат интернет орқалигина харид қилаётган қатлам пайдо бўлаётгани тадбиркорларнинг замонга мос ишлаши кераклигини тақозо этмоқда. Аммо бу имкониятдан фойдаланиб, фирибгарлик қилаётган, сифати паст маҳсулотни жўнатиш ёки пулни қайтариб бермаслик ҳолатлари ҳам учрайди. Қизиғи, фақатгина онлайн савдо билан машғул аксарият дўкондаги кийим-кечаклар бозордагидан арзон ва суратда ҳам жуда чиройли. Афсуски, маҳсулот қўлга текканда гарчи, харидор ўзи буюртма қилган маҳсулотини харид қилганини тан олса-да, аммо бундай сифатни кутмаган бўлади. Шунинг учун кимнидир айблаб, мурожаат қилишнинг ҳам иложини тополмайди. Сабаби, махсус эффектлар ва ўзига хос услублар билан суратдаги либос, ҳақиқийсидан анчагина фарқ қилганини уни қўлингизга олгандагина биласиз. Онлайн-дўконлар иш бошлаганда бундай ҳолатга чув тушганлар сони кўп эди, бугун харидор ҳам бу жараённи тушунган ҳолда буюртма бераётгани одамларнинг ишончини суиистеъмол қилаётган онлайн савдо дўконлар фаолиятига ўз-ўзидан чек қўймоқда. Аммо фирибгарлик ҳолатлари ҳам йўқ эмас.
Айнан шу масалада ички ишлар идораларига уч нафар шахснинг мурожаат қилгани ҳақида маълумот олдик. Унга кўра, ушбу харидорларнинг ҳуқуқи тикланган.
Интернет дўконлар фаолиятини тартибга солишда бир қатор ҳуқуқий ҳужжатлар баробарида «Электрон тижорат тўғрисида»ги қонун ҳам амалда. Ушбу қонунга кўра, электрон тижоратни амалга оширувчи юридик ёки жисмоний шахс товарлар (ишлар, хизматлар) харидорига:
- юридик шахснинг ташкилий-ҳуқуқий шакли кўрсатилган ҳолдаги тўлиқ номини ёки жисмоний шахснинг фамилияси, исми ва отасининг исмини, почта ва электрон манзилини ҳамда ўзининг давлат рўйхатидан ўтказилганлиги тўғрисида маълумотларни, қонун ҳужжатларида назарда тутилган ҳолларда лицензияси борлиги тўғрисидаги маълумотларни ўз ичига олган ахборотни тақдим этиши ёхуд унинг бундай ахборотдан фойдаланиш эркинлигини таъминлаши шарт.
Қонун ҳужжатларида электрон тижоратни амалга оширувчи юридик ёки жисмоний шахс тўғрисидаги ахборотга нисбатан бошқа талаблар ҳам белгиланиши мумкин.
Шундай бўлишига қарамай, мўъжизавий хусусиятларга эга, дея фалон сўмга пулланаётган турли дори-дармонлар, усти ялтироқ, аммо сифатсиз кийим-кечакларни олиб, интернет-дўкондан норози бўлаётганлар ҳам кўп учраб турибди.
Шундай экан, ўтирган жойингизда харидни амалга оширишингиз нечоғлик қулай бўлмасин, аввал интернет-дўконларни обдон «кезиб» чиқишингиз фойдадан холи бўлмайди.
Гулруҳ Мўминова.
