Мен топган астероид 700 миллион долларга сотилди
1966 йил 10-синфни тугатаётган эдик. Нарпай туманига қарашли колхозимизнинг 8-бригадаси пахта даласига ягана қилиш учун олиб боришди.
Пахта экилган жўяклар 1,5 километр эди чамаси. Ўртоғим Исроил билан келишиб, синфдошларимиздан олдинроқ бўлайлик, деб ягана қилишга киришдик.
Кун пешин бўлганда ўқувчилар ҳали пахта даласи ўртасида, биз эса Нарпай каналига етган эдик. Шу пайт Исроил иссиқ йўл тупроғида баданни қиздириб, чўмилишни таклиф қилди, йўқ демадим. Чалқанча ётганимизда қуёш ботадиган тарафдан шарққа томон Нарпай канали ёқасида емирилиш ва парланишдан ҳимояланиш мақсадида экилган иҳота дарахтларининг куйган танаси эътиборимни тортди.
Дарахтлар стереометриядаги каби фазовий чизиқ ҳосил қилиб турарди. Одамлар сув олиш учун устига қатлама тош қоплаб, ёғоч қоқиб зинапоя қилинган тош ўртасидаги ўйиқ фазовий йўналишдаги чизиқнинг охирги нуқтаси эканлигини кўрсатарди. Шу пайт дўстимга бу ерда қаттиқ моддадан иборат астероид борлигини айтдим.
Буни аниқлаш мақсадида ўртоғимга тошни сув тубидан узатаман, олиб қўйишга ёрдам берасан, дедим ва ишга киришдим. Сувга тушиб, супа тошнинг ўртасидаги чуқурга қулочимни тиқдим, чуқурча шарқ томонга қиялаб, каналнинг гил лойли қирғоғи орасидан 25 даражали чизиқ остидаги йўналишни аниқладим. Кейин нафасимни ростлаб, сувга яна шўнғидим-да тешикни кенгайтириб, лой ичидаги тошни олдим. Уни ўртоғимга узатдим ва бу ўша астероид эканлигини кўрсатдим.
Ҳа, бу астероид эди, борди-ю метеорит бўлганда ер атмосферасида ёниб, йўқ бўлиб кетарди.
Ўшанда астероидимни география-астрономия ўқитувчимиз Эгамберди Турсунқуловга топширгандим. Кейинчалик Бухоро давлат университетининг география факультетига ўқишга киргач, бу ҳақида маърузалар қилдим, илмий ишимни давом эттириш мақсадида астероидни излаб, устозимдан сўрадим. Афсуски, мактабда таъмирлаш ишлари бошланганда йўқолганини айтди.
...Ўтган йили телевизорда “Новости” кўрсатувини кўриб ўтиргандим, айнан шу астероиднинг ким ошди савдосида 700 миллион долларга сотилганини кўриб қолдим.
Белгиларини солиштирдим ва ростдан ҳам астероид меники эканлигига ишонч ҳосил қилдим.
Гап унинг қийматида эмас, лекин 55 йил ўтган бўлса-да, астероид меники эканлигини исботлаб, бу ҳақда маълумотларни аниқ кўрсата оламан.
Холбой Ҳаққулов,
Пахтачи тумани.
