Қозоғистон мамлакатнинг “Биринчи президенти тўғрисида”ги қонунни ўз кучини йўқотган деб тан олди
Қозоғистоннинг биринчи президенти тўғрисидаги қонун собиқ давлат раҳбари Нурсултон Назарбоевга оид ваколатлар мамлакат конституциясидан чиқарилганидан кейин ўз кучини йўқотган деб топилиши керак, дейилади республика Конституциявий суди қарорида.
Қозоғистонда референдумда фуқаролар томонидан қўллаб-қувватланган конституцияга киритилган ўзгартиш ва қўшимчалар 2022 йил июнда кучга кирди. Ўзгартиришлар қаторида мамлакатнинг асосий қонунидан биринчи президент Нурсултон Назарбоевга оид барча иловаларни олиб ташлаш ҳам бор. Хусусан, конституциянинг 46 моддасидан биринчи президент мақоми ва ваколатлари конституция ҳамда тегишли конституциявий қонун билан белгиланади деган банд олиб ташланган.
“Қозоғистон халқининг республика референдумида билдирилган хоҳиш-иродасига асосланиб, ҳозирги вақтда Қозоғистон Республикаси конституциясида "Қозоғистон Республикасининг Биринчи Президенти - Элбоши тўғрисида"ги конституциявий қонунини сақлаб қолиш учун қонуний асослар мавжуд эмас", дейилади конституциявий суднинг веб-сайтида эълон қилинган қарорида.
Қозоғистонни қарийб 30 йил бошқарган Назарбоев 2019 йилнинг 20 мартида президентликдан истеъфога чиқди. Айни пайтда у биринчи президент тўғрисидаги қонунда мустаҳкамланган бир қатор ваколат ва имтиёзларга эга. Биринчи президент президентликка сайланиш ҳуқуқига чекловлар қўйилмайди, у Қозоғистон халқига, давлат орган ва мансабдор шахсларига давлат қурилиши, ички ва ташқи сиёсат, мамлакат хавфсизлиги каби муҳим масалалари бўйича ташаббуслар билан умрбод мурожаат қилиш ҳуқуқига эга. Шунингдек, у парламент олдида, ҳукумат йиғилишларида мамлакат учун муҳим масалалар муҳокама қилинганда сўзга чиқиши мумкин.
Қонунга кўра, Назарбоев шунингдек, ҳибсга олиниши ва ҳибсда сақланиши, тинтув қилиниши, сўроқ ёки шахсан тинтув қилиниши мумкин эмас. Дахлсизлик Назарбоевга тегишли бўлган барча мулк ва у билан бирга хусусий мулк асосида яшовчи оила аъзоларига нисбатан қўлланиларди.
