“Меҳр ва тушуниш: Оиладаги стрессга қарши кучли дори”
Бугун кўпчилик одамлар пул топаман деб, ўзини тушкунликка солмоқда. Иш, оила, молия босими остида ҳар куни стрессга тушади. Бу фақат катталарга эмас, балки болаларга ҳам таъсир қилмоқда. Оилада доимий жанжаллар, бир-бирини тушунмаслик, эшитмаслик, ҳурматсизлик одамларни чарчатади, руҳий зўриқишга солади.
Мисол учун, ота-она ишда чарчаб келиб, болани тушунмай, кескин гапириб юборади. Бола эса бу гаплардан хафа бўлади, ўзини қадр-қимматдан маҳрум ҳис қилади. Ёки оилада ота-она бир-бирини эшитмай, арзимас гаплардан жанжаллашиб кетишади. Бу нафақат уларнинг руҳиятини бузади, балки болалар учун ҳам хавфли муҳит яратади.
Бугун кўпчилик ёшлар катталарнинг гапларини эшитмайди, уларни тушунмайди. Шу сабабли ота-оналар ҳам уларни тушунмайди. Ўртада ҳурмат йўқ, меҳр-муҳаббат камайиб кетгани учун уларда руҳий зўриқиш, депрессия, стресс пайдо бўлади. Бу эса ҳаёт сифатига салбий таъсир кўрсатади.
Бундай вазиятда энг оддий ва самарали нарса – бир-бирини эшитиш ва тушунишга ҳаракат қилиш. Мисол учун, ота-оналар болалар билан кунига 5 дақиқа бўлса ҳам гаплашиб, уларни қандай ҳис қилаётганини сўраши керак. Болалар ҳам ўзларини очиқчасига ифода эта олишга ўрганишлари лозим. Оилада кичик ҳурмат ва эҳтиром муҳитини яратиш жуда муҳим.
Шунингдек, бир-бирига қаттиқ танбеҳ бермаслик, ёмон гапларни айтмасликка ҳаракат қилиш керак. Ҳар кимнинг қийин пайти бўлиши мумкин, шуни англаб, сабр билан муомала қилиш руҳий саломатликни асрашда муҳим роль ўйнайди.
Агар оилада ёки иш жойида стресс, депрессия кўпаяётган бўлса, профессионал психолог ёки маслаҳатчига мурожаат қилишдан чўчиманг. Бу кучсизлик эмас, балки ўз ҳаётингизга, оилангизга, келажагингизга ғамхўрлик қилиш демакдир.
Ёдингизда бўлсин, ҳар бир инсоннинг руҳий саломатлиги жисмоний соғлиқдек муҳим. Агар уни эътиборсиз қолдирсангиз, ҳаётингизда кўплаб муаммолар пайдо бўлади. Шунинг учун кичик бўлса ҳам бир-бирингизга меҳр кўрсатинг, бир-бирингизни тинглашга ҳаракат қилинг. Бу оддий қадамлар оилангиздаги стресс ва депрессияни камайтиради, фарзандларингизнинг келажагини нурли қилади.
Шаҳло ШОМУРОДОВА,
Самарқанд давлат чет тиллар
институти профессори.
Севара МАМАДИЁРОВА,
ўқитувчи.
