Қадимий обидалардаги нафис панжаралар нима мақсадда қурилган?

Панжара — меъморий бўлак, тўсиқ деган маънони билдиради. Улар қадимда биноларда ва уй рўзғор буюмларида безак вазифасида қўлланилган. Панжаралар ёғоч тахтачалари, ғишт, ганч ва металл кабилардан қуйма ва ўйма шаклда ишланган. Шунингдек, тошни қалаб ва ўйиб ўсимлик кўринишида шакл ҳосил қилиб тайёрланган.

Панжаранинг энг кўп тарқалган тури ёғочли панжара ҳисобланади. Ёғочли панжара айниқса, Бибихоним, Амир Темур ва Шоҳи Зинда мақбараларида нафис ишланган. Унинг ганчли услуби —ганчнинг энг яхши навидан қолипда қуйиб ёки тайёр ганч тахтани ўйиб ҳосил қилинган, сўнг пардозланган. Шакли олдин ганч ёки ғиштдан қалаб тайёрланиб, устига кошин қопланган панжаралар ҳам бор. Бу турдаги панжаралар намунасини Регистон майдонидаги Улуғбек, Шердор мадрасаларида кўришимиз мумкин. Бу панжаралар қадимги форс қурилиши шаклида қўлланган бўлиб улар ёзнинг иссиқ кунларида мадрасаларда ҳаво кириши учун ҳам хизмат қилган. Майдондаги бозорга келган одамлар эса мадраса ичидаги дарс жараёнларини кузатиши ҳам мумкин бўлган. Мадраса ҳужраларидаги панжаралардан эса хонага хаво ҳамда ёруғлик кириши учун фойдаланилган.

Дилноза Ғаниева, Регистон ансамбли ходими.