Сувда чўкиб, бевақт ҳалок бўлган болалар назоратсиз қолдирилган, катталар эса спиртли ичимлик истеъмол қилган

Сувда чўккан одамнинг нафас олиши бир неча сониялар ичида тўхтайди ва ҳушини йўқотади. Агар уни 5 дақиқа давомида сувдан чиқариб, ўпка юрак реанимацияси ўтказилмаса, мияга кислород етиб бормайди ва оқибатда тўқималар ўлишни бошлайди. Биринчи ёрдам 5-7 дақиқадан кейин амалга оширилса, инсонни ҳаётга қайтариш имконияти камаяди. Яъни, бу жараёнда клиник ўлимга учраган инсон биологик ўлимга ўтиб кетади.

Статистика агентлиги маълумотига кўра, республикамизда 2023 йилнинг 1 январь ҳолатига кўра, 331 та сузиш ҳавзаси мавжуд. Ана шу сузиш ҳавзаларининг 299 таси шаҳар, 32 таси қишлоқ жойларида. Юртимизда аҳоли сони 37 миллиондан ошганини ҳисобга олсак, сузиш ҳавзалари эҳтиёжимизни қондиришга етарли эмас.

Хусусан, қишлоқ жойларидаги сузиш ҳавзалари ҳар битта туманга биттадан ҳам тўғри келмайди. Бу одамларнинг тақиқланган ҳудудларда ҳаётини хавф остига қўйиб, чўмилишига  асосий сабаб. Экспертиза хулосалари ҳамда таҳлилларига қараганда, аксарият ҳолларда сувда чўкиш ҳолати аввало, тақиқланган жойларда чўмилиш, сузишни билмаслик ёки спиртли ичимлик истеъмол қилиш оқибатида юзага келмоқда. Вилоятимизда кейинги 3 йилда Дарғом каналида 3 та, Зарафшон дарёсида 2 та, Каттақўрғон сув омборида 1 та ҳолатда фуқароларнинг сувда чўкиб ҳалок бўлиши қайд этилган.

- 2021-2023 йиллар мобайнида вилоят ҳудудида фуқароларнинг сувда чўкиб ҳалок бўлишлари билан боғлиқ ҳолатлар мониторингига кўра, ҳалок бўлганларнинг 42,5 фоизини 23 ёшдан 53 ёшгача, 35 фоизини 13 ёшдан 22 ёшгача бўлган фуқаролар ҳамда 22,5 фоизини 12 ва ундан кичик ёшда бўлган болалар ташкил этмоқда, - дейди Самарқанд шаҳар ФВБ тезкор бўлинма бошлиғи Шерзод Муродов. - Кейинги 5 йил давомида эса сувда чўкиб ҳалок бўлган ёши катта фуқароларнинг 70 фоизи спиртли ичимлик истеъмол қилган ҳолда чўмилган. Болалар эса ота-оналар назоратисиз қолгани сабаб бевақт оламдан ўтаётгани кузатилмоқда.

Тақиқланган жойларда чўмилиш – ўлимни бўйнига олиш

Айни ёз мавсумида чўкиш билан боғлиқ мудҳиш ҳодисалар кўп учрайди. Бундай фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш мақсадида вилоятда қандай ишлар амалга оширилмоқда, умуман, Самарқанддаги сув ҳавзаларининг бугунги ҳолати талабга жавоб берадими, ўзи вилоятда нечта қутқарув бригадаси бор?

Ушбу саволларга вилоят фавқулодда вазиятлар бошқармаси табиий ва техноген хусусиятли фавқулодда вазиятлар бўлими бош инспектори Анвар Тўраевдан жавоб олдик.

 - Кейинги пайтда ёз мавсумида чўкиш билан боғлиқ кўнгилсиз ҳодисалар асосан ёшлар ўртасида кўп учраяпти, - дейди А.Тўраев. – Бунга ота-оналарнинг фарзандларини назоратсиз қолдириши, тақиқланган худудлар чўмилиш ва хавфсизлик қоидаларини билмаслик сабаб бўлмоқда. Бошқача айтганда, бундай жойларда чўмилаётганлар ўлимни бўйнига оляпти. Биринчидан, рухсат этилмаган сув ҳавзаларида сувнинг гигиеник ҳолати талабга жавоб бермайди. Иккинчидан, сув сатҳининг чуқурлиги маълум эмас. Учинчидан, сув остида турли заҳарли ҳашарот ва жонзотлар бор. Тўртинчидан, сув ҳарорати доимий паст ва оқим тез.

Бугунги кунда вилоятда махсус вазифаларни бажарувчи минтақавий қутқарув отряди таркибида қутқарув ғаввослар бригадаси мавжуд бўлиб, уларда 10 нафар ғаввос фаолият олиб бормоқда. Сувда қутқариш ишларини амалга ошириш бўйича барча етарли техника ва асбоб-анжомлар мавжуд ва шай ҳолатга келтирилган. Айтиш жоизки, жорий йилнинг ўтган даврида сувда чўкиш билан боғлиқ мудҳиш ҳодиса кузитилмади.

Вилоятда 20 та чўмилиш сув ҳавзаси рўйхатдан ўтган. Мавсум олдидан вилоятнинг худудий фавқулодда вазиятлар бўлимлари ҳамда ҳамкор ташкилотлар билан биргаликда барча туман ва шаҳарларда чўкиш билан боғлиқ фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш уларнинг ҳолатини ўрганиб, муаммо ва камчиликлар вақтида бартараф этилди. Шунингдек, чўмилиш рухсат этилмаган жойлар (кўллар, дарёлар, канал ва ариқлар)да тақиқловчи белгилар ўрнатилди. Айни пайтда  маҳаллаларда, ўқув муассасаларида ҳамда сув хўжалиги объектларида профилактик тадбирлар давом этяпти.

Амал қилинг!

Мутахассислар тавсиясига кўра, чўкиш билан боғлиқ ҳодисаларнинг юз бермаслиги учун, аввало, рухсат этилган жойларда чўмилиш ва хавфсизлик қоидаларига қатъий риоя қилиш лозим. Биринчи навбатда ҳаво ҳарорати иссиқ бўлган ва шамол бўлмаган вақтда чўмилиш тавсия этилади. Қорин оч бўлганда, чарчаганда, ташналикда, яқинда беморликдан соғайганда, спиртли ичимлик ичганда, ёлғиз бўлганда ва қуёш уриш хавфи бўлган ҳолларда чўмилиш мақсадга мувофиқ эмас.

Шунингдек, тақиқланган жойларда чўмилиш, катер ва қайиқларга яқин сузиб бориш, ёш болаларни сувда қаровсиз қолдириш, чегараланган белгилардан ташқарида чўмилиш, кўприк, дамба ва кемалардан сувга сакраш, нотаниш жойларга шўнғиш тақиқланади.

Фазлиддин РЎЗИБОЕВ.