"Унинг генераллари бошига етди": Гитлернинг сўнгги сўзлари юзасидан архив ҳужжатлари эълон қилинди
Россияда 1945 йил апрель ойининг охирида фашистлар Германияси раҳбари Адольф Гитлернинг ўз жонига қасд қилиши ҳақидаги янги архив материаллари нашр этилди.
Гитлернинг собиқ шахсий учувчиси Баурнинг немис тилидаги таржимаи ҳоли, таржимаси ва 1945 йил декабрь ойида НКВДда сўроқ пайтида берган кўрсатмалари биринчи марта тақдим этилмоқда. Шунингдек, СССР НКВД Давлат хавфсизлиги Бош бошқармасининг Бутирка қамоқхонасидан маълумотнома ҳам кўрсатилган.
Қуйида Баурнинг фашистлар бункерида Гитлернинг ўз жонига қасд қилишдан олдин ва кейин содир бўлган қисқа воқеалардан парчалар келтирилади.
Гитлернинг титраётган қўллари
Сўроқ пайтида ёзилган маълумотга кўра, Гитлернинг яқин доирасидагилар 1945 йил апрель ойи охиригача Берлиндаги рейхканцелярия бункерида унинг ёнида бўлган. Аммо улар ҳам Гитлернинг унинг якуний ниятларини билмаган.
"Фақат 30 апрель куни тушдан кейин у менинг адъютантим полковник Бетс билан чақирди. Гитлер мени коридорда кутиб олди ва ўз хонасига олиб борди. У титраётган қўллари билан қўлимни сиқди ва деди: "Баур, мен сиз билан хайрлашмоқчиман. Кўп йиллар давомидаги хизматингиз учун раҳмат". У жуда кексайган ва сўппайиб қолган, қўллари титрар эди. У ўз жонига қасд қилиш тўғрисида якуний қарорга келгани менга аён эди", дея эслайди собиқ учувчи.
Гитлер унга ўзининг севимли расмини — хонасида осилган Рембрандтнинг «Буюк қирол Фредерик» портретини эсдалик сифатида совға қилмоқчи эканлигини айтган. Баур Гитлерни ўз жонига қасд қилишдан қайтаришга ҳаракат қилган. Гитлер эса "Менинг аскарларим бошқа хизмат қилишни хоҳламайди. Мен бунга энди чидай олмайман", деб жавоб берган.
Бундан ташқари, у гўё руслар Потсдам майдонида ухлатувчи газдан фойдаланган ҳолда уни тириклайин қўлга олишлари мумкинлигини айтади. Шунингдек, Гитлер ўз рафиқаси Эва Браун жасадини ёқиб юборишни буюрган, чунки у аввалроқ италян партизанлари фашистик Италия етакчиси Бенито Муссолини жасадини осиб қўйгандек кўз-кўз қилинишдан қўрққан. “У ўз генералларининг қурбони бўлди”, деган Гитлер қўшимча қилиб. Ҳужжатдан маълум бўлишича бу Гитлернинг сўнгги сўзлари бўлган.
“Шахсий хоналарнинг олд томони жуда тутунли эди. Бир нечта СС қўриқчилари ҳаяжонда юқорига ва пастга югуришди. Мен: "Ҳаммаси тугадими?" деб сўрадим. Уларнинг "Ҳа, жасадлар қаерда”, деган гапига жавобан улар адёлга ўралиб, бензин қуйилган ва аллақачон Империя канцелярияси боғи юқорисида ёнмоқда, дедим”, ёзади Баур.
Гитлерни тарк этиб, Баур ва Бетс қоғозларни йўқ қилиш ва Рейх канцлерини тарк этишга тайёргарлик кўриш учун кетишади. Суҳбатдан бир неча соат ўтгач, у нарсаларини йиғиб, ваъда қилинган портретни олиш учун бункерга қайтади.
Баур бўлган воқеадан ҳайратдан қолган. У ҳаммаси қачон содир бўлганини эслашга ҳаракат қилган ва "Гитлер билан хайрлашганимда соат 18-19 эди. Тўққизда эса бошпанага қайтдим" деб ёзиб қўйган.
Шунингдек, ҳужжатларда Гитлернинг шахсий учувчиси Баур Учинчи Рейхнинг бошқа бошлиқлари - Гитлернинг шахсий котиби Борманн ва Гестапо бошлиғи Мюллернинг ўлимидан олдинги ҳолатлар ҳақида ёзиб қолдирган.
Гулнора ХОЛДОРОВА тайёрлади.
