Андроид қурилмалар учун Zarnews.uz мобил иловаси. Юклаб олиш x

“Хуш келибсан, қарилигим!” ёхуд шанба ҳангомаси

Бу хитобим ёшим етиб, кексалик гаштини суришга чиққан вақтларимгагина хос эмас, анча илгари ҳам хаёлимда жавлон ура бошлаган.

Қирқ ёшдан уч-тўрт йилга ошган вақтларим, тўрт-беш йиллик танаффусдан сўнг туман газетасида қайтадан бошланган қайноқ фаолиятим даврларида компьютерни ўрганишга киришишим жараёнида ўшани яққол ҳис этган эдим. Бунга боғлиқ эсдаликларим тафсилотлари чўзилиб кетганлиги ва ҳозир ушбу сатрларни қаламга олишдан муддао бошқалиги боис уларни бошқа сафарга қолдирамиз.

Суҳбатимиз қарилик ҳақида экан, шундай хусусиятли кишиларнинг одатича, ёшлик хотираларини қистириб ўтишга журъат этаман. Боис эса қариликдаги муаммолардан бири.

Ёшликдаги ҳарбий хизмат бошларида қирқ беш сония давомида каравотда ётган жойдан сакраб туриб, формани кийиб улгуришни машқ қилдиришарди. Пайтава ўраб этик кийиш ҳам шулар жумласидан. Улгуришимиз командирни қониқтирмаса, қайтадан кийимни ечиб, ўринга ётишни ҳам шу қирқ беш сонияда бажариш керак бўларди. Бу тинимсиз такрору такрор кийиниб-ечинишлар баъзан бир неча соат машқ қилдирилар эди.

Эрталаб турганда ёки кўчага чиқиш олдидан кийинаётиб, бир масалада қийинчиликни яққол сезиб тураман: кўйлак тугмаларини қадаш (ёки ечиш) бунчалик машаққат-а! Ўша “қирқ беш сония”ларни эслаб-эслаб, битта тугмани ечиш ёки қадаш учун қирқ беш эмас-у, аммо баъзан роса беш-ўн дақиқа вақт сарфлаб уринишга тўғри келяпти...

Эндиги ёшимга ярашмайдиган қилиқ бўлса кераг-у лекин одат бўлиб қолган: кўп ишларим компьютер билан. Бир йил-бир ярим йилда компьютернинг “соғлиғини тиклаш” чоралари кўришга, яъни устасига элтишга тўғри келар экан. Буни англаб етганимга эса компьютерим ёшининг “бир ҳафта”си, яъни етти йилнинг дастлабки саналаридаёқ улгурган эдим шекилли, деб ўйлайман.

Ўтган йил кузда тузукроқ қилиб тузатиш мақсадида уни сотиб олган жойим, Самарқанд шаҳридаги “Зендер” дўконига, тўғрироғи, унинг Гагарин кўчасидаги қўшимча биносига бориб, устага мурожаат қилдим. Маҳаллий миллатга мансуб уста йигитчанинг менинг тожикчамга русча жавоб қилиб, кейинига ўзбекчамни ҳам инобатга олмаган бўлса-да, ўша куниёқ ишимни битказиб беришга рози бўлганидан хурсанд эдим.

Мурожаатим туш пайтида бўлса, кечқурун соат бешда келишни айтди. Ўша жойдан икки бекат нарироқдаги опамнинг уйида дам олиб, яқинларим билан қизғин суҳбат қилиб, соат тўртларда яна бориб олдим. Бир неча соат ичидаёқ “об-ҳаво анча ўзгарган экан”, уста йигитча тожикчамга тожикча, ўзбекчамга ўзбекча жавоблар билан илиқ муомала қилиб, ҳозирча ҳали тайёр эмаслигини, унгача диванда дам олиб туришим мумкинлигини айтди.

Аммо компьютерим соат бешгача созланмади, қоронғигача қолиб кетдим. “Ишимни битказиб, уйга қайтиб кетмоқчиман”, деганимга опамнинг: “Қачондан бери энди келдинг, кетиб қолма, шу ерда ётиб, меҳмон бўлиб кетасан. Поччанг ҳам жуда зерикканлар, суҳбатингдан хурсанд бўлади” деганига фаришта омин айтган экан шекилли.

...Компьютерим тузалди. Энди, насиб бўлса, бирмунча вақт бемалолгина ишлатарман” деб янглишган эканман. “Сюрприз”: компьютерим янги қилиқ чиқарди. Токка тиқиб (батареяси тугаб кетганига бир неча йил бўлган) тугмачасини босгандан кейин дарров ёнмайдиган бўлди. Баъзан бирдан ёнади, баъзан эса... Бироз куттириб, кейин. Беш дақиқалар ўтиб...

Бу “кейин” лар эса чўзилиб бораверди, ўн дақиқа, ўн беш... ундан кўпроқ ҳам... Ана, холос! Хуллас, компьютеримни ёқмоқчи бўлсам, баъзан тезгина ёнади, баъзан роса кутишим керак...

Биз қишлоқиларга шаҳарга бориш бир байрамдай гап! Тез-тез муяссар бўлавермайди. Устага яна бориш муддаом эса куз ўтиб, ундан кейин қиш ҳам ўтиб, баҳордагина амалга ошди.

Шаҳарга қатнайдиган таксилар истаган жойингизга элтиб қўйиш шарти билан миндиришади. Сира овора бўлмайсиз. Лекин бунақада тузукроқ томоша қилолмайсиз-да!

Ҳозир йўловчи ташиш автобуслари яна кўпайган. Бир кўрай-чи! Хуллас, автобусда кетишга қарор қилдим. Эрталаб барвақт йўлга тушдим.

Ёшликда автобусма-автобус қанча-қанча йўллар юрганмиз. Аммо у вақтлар кўпинча бошқаларга жой беришимизга тўғри келарди. Энди эса мен учун акси. Кексалик маза экан: Ургутдан Самарқанднинг Каптархонасигача автобусда бемалол ўтириб бордим!

Тушиб, сўнг олд эшикдан бошқа автобусга чиқдим. Одам кўп, тиқилинч. Ўтирган аёллардан бири мени ҳайдовчи ёнидаги бўш ўриндиққа ўтиб, ўтиришимни таклиф қилди. Орада темир тўсинлар бор. Ҳайдовчидан ўша ёққа ўтишга рухсат сўрадим. Ёш бола эмас, ўзим нафақадалигимни инобатга олмасам, уни деярли ўз тенгдошим деб тахмин қилган бўлардим, ҳайдовчи эса: “Бу ёққа ўтманглар деб шундай тўсиб қўйибмиз, хўп, ўтсангиз ўтинг!” деди.

...Анваржон ўз иш ўрнида экан. “Фалон вақт Сизда компьютеримни тузаттирган эдим. Бошқа қилиқ чиқарди. Тугмачасини боссанг, дарров ёнмайди. Аввал бунақа бўлмасди”.

“Ака, бошқа устага кўрсатишингиз керак...”, деди.

“Айтдим-ку, аввал бунақа бўлмасди. Сизда тузаттирганимдан кейин... Нега бундай бўляпти?”

“Биз унинг ичини очмаймиз. Фақат программалар билан ишлаймиз. Компьютерингиз эскирган. Ичини чанг босган. Бошқа устага кўрсатишингиз керак”.

“Хўш, кимга?”

Қоғозчага исм, телефон рақами ва жой номини ёзиб, қандай топиш мумкинлигини менга тушунтирди. Исмида кичрайтириш қўшимчаси бўлган ёшгина устани хаёлан тасаввур қилиб: “Эҳ ёшлар, энди замон сизларники-да!” деган ички хитоб билан йўлга тушдим.

Аммо Виталикни излаб топганимдан кейин унинг ёшгиналиги ҳақидаги хаёлий тассавурларим ҳавога учиб кетди: у тахминан ўз тенгдошим эди. Кейинги мурожаатимда эса исмидаги кичрайтириш қўшимчасини қўллашдан истиҳола қилдим: “Виталий...”

Уста Виталик компьютерим ичидаги неча йиллик қишлоқдаги уй супуришлар асоратларини кетказиш учун роса меҳнат қилди. Уйга келиб, компьютерим энди зўр ишлаб кетганидан ва мўлжалдаги ишларимнинг шу бугуноқ битганидан жуда мамнун эдим.

Лекин анча ҳолдан тойибман. Иш столимга ўтириб, қарилигим ёдимга келди. Сўнг компьютерга қараб, ҳаётимиз ҳам шу “матоҳ”га ўхшаркан-да, деб қўйдим. “Хуш келибсан, қарилигим!”. Шунда бир неча йил муқаддам бир ҳамкоримнинг айтган сўзлари қулоғимда жаранглагандай бўлди: “Домла, энди сизнинг ҳам дам олиш вақтларингиз етиб келган”...

Ҳусниддин Файёзов,

Ўзбекистон Журналистлари ижодий уюшмаси аъзоси.