Bandlikka oid qonunchilikda nimalar o‘zgardi?

Yaqinda "Aholining bandligini ta’minlash to‘g‘risida"gi qonun yangi tahrirda qabul qilindi. Qayd etish lozimki, qonun bir necha ob’yektiv sabablarga ko‘ra, yangi tahrirda ishlab chiqildi.

Xususan, 1998 yilda qabul qilingan amaldagi "Aholining bandligini ta’minlash to‘g‘risida"gi qonuni mehnat bozorining hozirgi holati va haqiqatini aks ettirmay qoldi. Oqibatda, mehnat organlari tomonidan ko‘rsatiladigan xizmatlar bir nechta qonunosti hujjatlari bilan tartibga solindi.

Bundan tashqari, amaldagi qonunda tadbirkorlikni rag‘batlantirish, o‘zini o‘zi ish bilan ta’minlash, shaxsiy uy uchastkalarini rivojlantirish va ishsizlarni kasb-hunarga o‘qitishga oid normalar belgilanmagandi. Shuningdek, bugungi kunda axborot tizimlaridan foydalanish, aholining bandligini tashkil etishda masofadan turib ishlash, kovorking markazlari, tadbirkorlik faoliyatiga jalb qilish kabi shakllari, bandlik xizmatlarini ko‘rsatishda raqamli texnologiyalardan foydalanish kabi amaliyotni qonun yo‘li bilan tartibga solish zarurati tug‘ilmoqda.

Ya’ni, ish bilan ta’minlash, ishsizlikdan himoya qilish, mehnat bozorini tartibga solish va mehnat migratsiyasi bilan bog‘liq yangi munosabatlarni qonuniy tartibga solish amaldagi qonunni yangi tahrirda ishlab chiqishni taqozo etdi.

Yangi tahrirdagi qonun mehnat bozori va ish bilan bandlikni sifat jihatidan rivojlantirish, asosiysi, ijtimoiy himoyaga muhtoj odamlarni ish bilan ta’minlashni kuchaytirish, ularni moddiy qo‘llab-quvvatlash, mehnat bozorida zamonaviy infratuzilmani yaratish hamda xizmatlar ko‘lamini kengaytirishga xizmat qiladi.

Negaki, qonunga ko‘ra, mahalliy mehnat mas’ullari maslahat olish paytida ish qidiruvchilar va ishsizlarga quyidagilar to‘g‘risida ma’lumot beradi:

- bandlik to‘g‘risidagi qonun hujjatlari;

- bo‘sh (bo‘sh) ish joylarining mavjudligi, shu jumladan, tegishli hududda joylashgan tashkilotlarda, ish haqi miqdori va bo‘sh ish joylarida mehnat sharoitlari:

- yangi tashkil etilgan ish o‘rinlari va rivojlanish dasturlari;

- kasbiy tayyorgarlik, qayta tayyorlash va malaka oshirish imkoniyatlari va shartlari;

- yakka tartibdagi ish bilan band bo‘lgan shaxs maqomini olish tartibi;

- subsidiyalar va grantlar;

- shaxsiy biznesni yaratish imkoniyatlari, boshlang‘ich loyihalarni qo‘llab-quvvatlash choralari, shuningdek, standart biznes rejalar.

Ish beruvchilar esa bandlik sohasidagi davlat siyosatini amalga oshirishda quyidagicha ishtirok etishadi:

- ish joylarini zaxiralash va aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj toifalarini zaxiralangan ish joylariga ishga joylashtirish;

- har oyda bo‘sh ish o‘rinlari mavjudligi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni, shuningdek, har bir xodimni ozod qilishdan ikki oy oldin kechiktirmasdan ko‘rsatib, ishchilarning yaqinda bo‘shatilishi to‘g‘risida ma’lumotni mahalliy mehnat organlariga taqdim etish;

- mehnat munosabatlarini tartibga soluvchi shartnomalar va bitimlar shartlarini bajarish;

- xodimlarni kasbiy tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirishni tashkil etish uchun sharoit yaratish.

Mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlari tegishli hududda aholini ish bilan ta’minlash sohasidagi davlat siyosatining asosiy yo‘nalishlarini amalga oshiradi. Bunda, aholini ish bilan ta’minlashga ko‘maklashish bo‘yicha hududiy dasturlarni, yangi ishlab chiqarish quvvatlarini va ish o‘rinlarini yaratish bo‘yicha mintaqaviy investitsiya loyihalarini ishlab chiqish va amalga oshirishni ta’minlaydi.

Shuningdek, aholini ish bilan ta’minlash, ish o‘rinlarini yaratishni rag‘batlantirish, ishsizlik darajasini pasaytirish choralarini ko‘radi.

Yangi ish o‘rinlarini yaratishni rag‘batlantirish bo‘yicha mintaqaviy fondlarning faoliyatini boshqarish ham mahalliy ijro etuvchi hokimiyat organlarining asosiy vazifasi sifatida belgilandi.

Yelena KOMPOLShIK,

Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputati, «Adolat» SDP fraksiyasi a’zosi.