Самарқанд руҳи: Бугун бу шаҳарнинг йирик халқаро анжуманларга мезбонлик қилиши одат тусига кирди  

2022 йилнинг 15-16 сентябрь кунлари Шанхай Ҳамкорлик Ташкилотининг 22-саммитини ўтказишга тайёргарлик кўриш жараёнида Ер юзининг сайқали ҳисобланган Самарқанд том маънода катта байрамлар оғушига бурканган, эртакнамо масканга айланганди. Ўша кунлардан то бугунги пайтгача ўтган қисқа даврда бундай катта-кичик халқаро анжуманлардан яна қанчаси Самарқандимизда кўтаринки руҳда ўтказилганлиги мақоламиз сарлавҳасидаги фикримизга далил бўла олади.

Айни кунларда, шаҳримизда бўлиб ўтаётган “Марказий Осиё - Европа Иттифоқи” биринчи саммитига ҳам ҳар томонлама пухта тайёргарлик кўрилди. 27 давлатни бирлаштирган Европа Иттифоқи Марказий Осиё билан минтақалараро даражада тизимли ҳамкорликни йўлга қўйган йирик тузилма ҳисобланади. “Марказий Осиё - Европа Иттифоқи” илк саммитининг айнан юртимизда - кўҳна Самарқандда ўтказилиши эса тарихий воқеликдир.

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Самарқанддаги мазкур саммит олдидан “Euronews”га интервью берди. Давлатимиз раҳбарининг мазкур интервьюси маҳаллий ва хорижий экспертлар, сиёсатчилар ва депутатлар томонидан эътироф этилди. Жумладан, Европа Иттифоқининг Ўзбекистондаги элчиси Тайво Клаарнинг фикрлари диққатимизни тортди. Элчи, жумладан, шундай дейди: “Европа Иттифоқи ва Ўзбекистон ўртасида бир неча соҳаларда ҳамкорлик олиб борилмоқда. Келгуси йилларда Европа Иттифоқи ва Ўзбекистон ўртасидаги муҳим ҳамкорлик соҳаларидан бири халқнинг эҳтиёжларига жавоб берувчи инфратузилма, масалан, сув, транспорт, йўллар ва бошқа имкониятлар ўртасидаги уйғунликни таъминлаш бўлади. Биз бу борада ҳам Ўзбекистон ҳукумати билан ҳакорликда ишлашга тайёрмиз. Чунки бу мамлакат ривожланишида муҳим соҳалардан бири ҳисобланади.”.

Ушбу саммит Ўзбекистон учун нафақат муҳим сиёсий воқеа, балки амалий имкониятлар манбаи ҳамдир. Жумладан, тадбирнинг айнан Самарқандда ўтказилиши Ўзбекистоннинг халқаро имижи ва нуфузини оширади. Хусусан, саммитга мезбонлик Ўзбекистоннинг минтақадаги етакчи давлат сифатидаги ўрнини мустаҳкамлайди. Мамлакат ташқи сиёсатининг очиқ, прагматик ва мулоқотга тайёр эканлигини кўрсатади. Қолаверса, Европа Иттифоқи каби халқаро сиёсий ва иқтисодий кучлар билан мулоқотда тенг ҳуқуқли шерик сифатида иштирок этиш Ўзбекистоннинг дипломатик салоҳиятини мустаҳкамлайди. Бу билан мамлакат ўзини минтақадаги етакчи куч сифатида кўрсата олади, бу эса кейинги халқаро музокараларда сиёсий манёвр имкониятларини кенгайтиради. У нафақат икки томонлама муносабатларни мустаҳкамлайди, балки минтақавий барқарорлик, иқтисодий ўсиш ва сиёсий ҳамкорлик учун кенг имкониятлар эшигини очади.

Шу ўринда таъкидлаш ўринлики, жорий йилнинг 31 март куни Тожикистоннинг Хўжанд шаҳрида бўлиб ўтган Ўзбекистон, Тожикистон ва Қирғизистон давлат раҳбарлари иштирокидаги саммит ва унинг натижасида “Давлат чегараларининг учрашиш нуқтаси тўғрисида”ги битимнинг имзоланиши минтақавий бирлик ва фаровонлик сари муҳим қадам бўлди.

Биз бугун юқорида қайд этилган муҳим халқаро анжуманлар  ва уларнинг тафсилотларига батафсил тўхталмасдан, мазкур анжуманларнинг мамлакатимиз иқтисодиётига ва, хусусан, туризм соҳасининг ривожланишига бўлган катта ижобий таъсири, очилиши кутилаётган кенг йўл ва имкониятлар ҳақида мухтасар тўхталмоқчимиз. Зеро, туризм ва унинг истиқболи мамлакат тараққиётининг муҳим драйверларидан бири эканлиги фикримиз тасдиғидир.

Президентимизнинг “Янги Ўзбекистон тараққиёт стратегияси” учинчи бўлимида “Туризм - Ўзбекистон иқтисодиётининг драйвери мавзусида шундай дейди: “Ўзбекистоннинг замонавий иқтисодиёти самарали ишлаб чиқариш билан бирга хизмат кўрсатиш тармоқлари ривожига асосланган иқтисодиёт бўлмоғи зарур.

Бу муҳим вазифа туризмни ривожлантириш, Ўзбекистонни жаҳон туризмининг жозибали марказига айлантириш, юртимизни сайёҳлар энг кўп ташриф буюрадиган давлатлар қаторига киритишни кўзда тутади.

Туризм равнақи учун махсус иқтисодий ҳудудларни тузиш, туристик кластерларни яратиш, соҳага стратегик шерикларни жалб қилиш, сайёҳлик инфратузилмаси ва туризм саноатини жадал ривожлантириш, ҳудудларнинг сайёҳлик салоҳиятидан тўлиқ ва самарали фойдаланиш, миллий туристик маҳсулотларни ишлаб чиқариш ва уни жаҳон бозорларига олиб чиқиш борасидаги фаолиятимизни жадал ривожлантирамиз.

Туристик индустриядаги хизматларга иқтисослашган тадбиркорлик субъектларини қўллаб-қувватлаш, Low coct авиақатновларини йўлга қўйиш, соҳа учун кадрлар тайёрлаш ва малакасини ошириш каби масалалар ҳам диққат марказимизда бўлади. Зеро, бугунги кунда жаҳоннинг ривожланган мамлакатларида туризм иқтисодиётнинг стратегик тармоғига, унинг ўзига хос драйверига айланиб улгурган. Туризмнинг мамлакатлар ялпи ички маҳсулотидаги ўрни муттасил ошиб бормоқда. Бинобарин, туризмни ривожлантириш биз учун устувор иқтисодий вазифалардан бири бўлмоғи лозим.

Ўзбекистон жуда катта туризм ва рекреация салоҳиятига эга, унда жами 8,2 мингта маданий мерос объекти мавжуд, улардан 209 таси 4 та музей шаҳар - Хива шаҳридаги Ичанқалъа, Бухоро ва Шаҳрисабз шаҳарларининг тарихий марказлари ҳамда Самарқанд шаҳри ҳудудида жойлашган бўлиб, ЮНЕСКОнинг Бутунжаҳон мероси рўйхатига киритилган.”

Юқорида қайд этилган саммит олдидан давлатимиз раҳбари “Euronews”га берган интервьюсида саммит учун айнан Самарқанд шаҳри танланганлиги ҳақида тўхталиб, бундан олти асрдан ортиқроқ вақт муқаддам Мовароуннаҳр ҳукмдори Амир Темур эркин ва хавфсиз савдо-сотиқни таъминлаш мақсадида Европа подшоҳлари билан фаол алоқада бўлганлигини ёдга олиб, Самарқанд асрлар давомида савдо, илм-фан ва дипломатия маркази бўлгани, маданиятлар, халқлар ва ғояларни бирлаштирадиган шаҳар эканлигини ифодалаб берди.

Худди шундай халқаро анжуманларни ижтимоий тармоқ ва ОАВлар орқали кузатиб бориш жараёнида Ўзбекистоннинг ва, хусусан, Самарқандимизнинг инсоният тарихида тутган ўрни, дунё тамаддунига қўшган ҳиссаси, бугунги мавқеи ҳақида тарихий шахслар фикрларини солиштириш иштиёқи туғилади.

  1404 йили Самарқандда Соҳибқирон бобомиз Амир Темур саройида бўлган Кастилия (Испания) қироли Генрих III (1390—1406) нинг элчиси Руи Гонсалес де Клавихонинг йўл хотираларидан иборат, яъни унинг 1403—1404 йиллари Туркия, Эрон ва Мовароуннаҳрда, хусусан, Амир Темур саройида кўрган-билганларини ўз ичига олган муҳим асари «Кундалик»да “Темур давлатининг шон-шуҳрати Оврўпо мамлакатларигача бориб етди. Англия, Франция, Испания, Генуя ва Византия сингари давлатларнинг ҳукмдорлари Амир Темур билан сиёсий ва савдо-иқтисодий муносабатлар ўрнатишга интилиб, улуғ жаҳонгир ҳузурига мунтазам равишда ўз элчиларини юбориб турдилар,” деб ёзади. Шунингдек, мазкур асарида элчи ўша вақтларда Амир Темур қўл остидаги мамлакатлар ва шаҳарларнинг умумий аҳволи, халқининг кун кечириши, Темур ва унинг яқинлари ташаббуси билан барпо этилган бинолар, қасрлар, масжидлар, мадрасалар, хонақоҳлар, савдо расталари, дўконлар, устахоналар, темурийлар давлатининг Хитой, Ҳиндистон, Олтин Ўрда (Клавихо уни Татаристон деб атайди), Мўғулистон ва бошқа мамлакатлар билан бўлган сиёсий ва савдо алоқалари, Темур саройида амалда бўлган тартиб-қоидалар ва ниҳоят, Соҳибқироннинг оиласи ва уларнинг мамлакатнинг ижтимоий-сиёсий ҳаётида тутган ўрни ҳақида эътиборга молик маълумотлар келтиради. «Бу юрт дон-дун, май, мева-чева, парранда гўшти, бошқа ҳар хил гўшт, қўйингки, ҳамма нарсага бойдир. Самарқанд шаҳрида ҳар йили Хитой, Ҳиндистон, Татаристон ва бошқа мамлакатлардан, шунингдек, бениҳоя бой Самарқанд салтанатининг ўзидан келтирилган моллар сотилади. Маҳаллий халқ - меҳнатсевар, моҳир чавандоз, камон отувчи мерган, умуман, урушда сабот-матонатли халқ.

Буюк Ипак йўлининг дурдонаси бўлган қадимий Самарқанд шаҳрида Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев раислигида ўтадиган “Марказий Осиё - Европа Иттифоқи” биринчи саммити минтақа ва Европа ҳамкорлиги тарихида муваффақиятнинг яна бир саҳифасини очишига шубҳа йўқ. Кўп асрлар мобайнида бу шаҳар Европадан Хитойгача бўлган мамлакатларни мустаҳкам ришталар билан боғлаб, Шимол ва Жанубни, Шарқ ва Ғарбни ягона чорраҳада туташтирган.

Бу табаррук заминда яшайдиган ҳар бир одам, яхши қўшни – бу Худо инсонга ато этган бахтнинг бир бўлаги, тинч-тотув қўшничилик эса баракот манбаи эканини яхши англайди. Зеро, ҳамкорлик, савдо, ижод, илм-фан ва санъат, инсоний ғоялар устувор бўлган жойда эзгуликлар кўпаяди, халқлар фаровон ва ўзаро аҳил яшайди.

Бугун замонавий ва жадал ривожланаётган инфратузилмаларга эга бўлган Самарқанднинг бундай ноёб жиҳатлари уни минтақавий ва глобал хатарларни биргаликда муҳокама қилиш, бу борада зарур ечимларни излаб топиш учун энг қулай ва мақбул майдонга айлантирмоқда.

Инсониятнинг бир бутунлиги ва ўзаро боғлиқлиги шу даражада юқорики, мавжуд хатарларнинг аксарияти нафақат минтақалар, балки умумжаҳон миқёсида ҳамкорлик қилишни тақозо этмоқда.

Кўп йиллик биргаликдаги ишларимиз тажрибасига таяниб, ишонч билан айтамизки, “Марказий Осиё - Европа Иттифоқи” биринчи Самарқанд саммити умумий хавфсизлик ва тараққиёт йўлидаги ўзаро ҳурмат, ишонч, конструктив ҳамкорлик принципларига асосланган янги, инклюзив мулоқотни йўлга қўйиш борасида ўзига хос намуна бўла олади.

Статистика миллий қўмитасининг маълумотларига кўра жорий йилнинг январь-февраль ойларида юртимизга 1,3 миллион нафар хорижий сайёҳ келган бўлиб, бу кўрсаткич ўтган йилнинг мос даврига кўра 361 минг нафарга ошган. Сайёҳларнинг асосий қисми Қирғизистон (422 минг), Тожикистон (401 минг), Қозоғистон (199 минг), Россия (91 минг), шунингдек, Туркманистон, Туркия, Хитой, Ҳиндистон, Жанубий Корея ва бошқа давлатлар ҳиссасига тўғри келади.

Мухтасар айтганда, Самарқандимизнинг шарафли ўтмиши, хусусан, Амир Темур даври ва ўша даврдаги халқаро эътироф ҳамда бугунги янги Ўзбекистонимиз, хоссатан Самарқандимизнинг минтақа ва жаҳон майдонидаги нуфузи ва мавқеи, халқаро эксперт ва катта-катта раҳбарларнинг эътирофлари билан ўтаётган мазкур анжуман “Самарқанд руҳи” давр талабларига мос, янги мақсад ва режаларимизга уйғун равишда тўлдириб туради.

Қаюм СОБИРОВ,

Ўзбекистон Ёзувчилари уюшмаси аъзоси,

мустақил тадқиқотчи.