Kitob – bilim va ma’naviyat manbai

Kitob insonning eng yaqin do‘sti, aql va bilim manbaidir. U fikrlash quroli, xazinalar kaliti, tafakkur manbai bo‘lgani uchun xalqimiz uni aziz, mo‘’tabar va muqaddas deb hisoblaydi.

Sohibqiron Amir Temur ta’biri bilan aytganda: “Kitob (bitig) barcha bunyodkorlik, yaratuvchilik va aql-idrokning asosidir, hayotni yaratuvchi murabbiydir”. Alisher Navoiy hazratlari esa “Kitob — beminnat ustoz, bilim va ma’naviy yuksalishga erishishning eng asosiy manbai” deb ta’kidlaganlar.

Kitob o‘qish dunyoqarashni kengaytiradi, hayotga munosabatni o‘zgartiradi va ma’naviy immunitetni oshiradi. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev mutolaa haqida shunday deganlar: “… hammamiz uchun ayni paytda juda muhim ahamiyatga ega bo‘lgan masala, ya’ni kitobxonlikni keng yoyish va yoshlarimizning kitobga bo‘lgan muhabbatini, ularning ma’naviy immunitetini yanada oshirishga qaratilgan ishlarimizni yangi bosqichga olib chiqish vazifasi turibdi”.

Shu bois, kitob bizning do‘stimiz, ustozimiz va boyligimizdir. Uni o‘qish orqali biz ma’naviy va intellektual rivojlanamiz, hayotdan to‘liqroq bahramand bo‘lamiz. Kitob – bilim va ma’naviyat manbai bo‘lib, inson tafakkurini o‘stirishda muhim ahamiyat kasb etadi. Ayniqsa, bolalar va o‘smirlarning ma’naviy rivojlanishida kitobning o‘rni beqiyosdir. Kitob o‘qish orqali ular dunyoqarashini kengaytiradi, axloqiy fazilatlarni o‘zlashtiradi va ijodiy fikrlash qobiliyatini rivojlantiradi. Bolalar yoshligidan kitob o‘qishga qiziqish uyg‘otsa, ularning tafakkuri yanada rivojlanadi. Kitob o‘qish orqali bolalar quyidagi jihatlarga ega bo‘ladilar:

1. Til va nutq rivoji: Kitob o‘qish bolalarning lug‘at boyligini oshiradi, fikrlarini aniq va ravon ifodalashga yordam beradi.

2. Ijodiy tafakkur: Ertaklar, hikoyalar va qiziqarli voqealar orqali bolalar o‘z tasavvurlarini kengaytiradi, yangi g‘oyalarni o‘ylab topish qobiliyatini shakllantiradi.

3. Axloqiy tarbiya: Kitoblardagi qahramonlar orqali bolalar yaxshilik va yomonlik tushunchalarini anglaydi, axloqiy qadriyatlarni o‘zlashtiradi.

4. Diqqat va sabr-toqatni oshirish: Kitob o‘qish jarayonida bola biror voqeani tugatish uchun sabr qiladi va diqqatini jamlashni o‘rganadi.

O‘smir yoshida kitob o‘qish insonning kelajakdagi shaxsiyati shakllanishiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Bu yoshda bolalar mustaqil fikrlashni o‘rganadi va hayotga to‘g‘ri qarash shakllanadi. Kitob o‘qishning o‘smirlar uchun foydalari quyidagilardan iborat:

1. Dunyoqarashni kengaytirish: Ilmiy, tarixiy va badiiy kitoblar orqali o‘smirlar turli madaniyatlar va hayot tajribalari bilan tanishadi.

2. O‘qish odatini shakllantirish: Yoshligidan kitob o‘qishga odatlangan o‘smirlar yetuklik davrida ham o‘qishni davom ettiradi.

3. Ijodiy va tanqidiy fikrlashni rivojlantirish: Kitoblar insonni mustaqil tahlil qilishga, fikr yuritishga va o‘z nuqtayi nazariga ega bo‘lishga o‘rgatadi.

4. Emotsional intellekt va hissiy yetuklik: Adabiyot inson hissiyotlarini chuqurroq anglashga va o‘z kechinmalarini boshqarishga yordam beradi.

5. Ijtimoiy ko‘nikmalarni rivojlantirish: Kitoblar orqali insonlar hayotidagi muammolar va ularning yechimlari haqida o‘rganib, ijtimoiy muhitda o‘zini to‘g‘ri tutish ko‘nikmalarini hosil qiladi.

Mutolaa bolalar va o‘smirlarning shaxsiy va intellektual rivojlanishida muhim omil bo‘lib, ularning kelajak hayotiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Farzandlarning kitobga bo‘lgan muhabbatini oshirish uchun ota-onalar, o‘qituvchilar va jamiyat vakillari birgalikda harakat qilishi kerak. Kitob o‘qish madaniyatini targ‘ib qilish orqali biz kelajak avlodni bilimli, madaniyatli va ma’naviy yetuk shaxs sifatida tarbiyalaymiz.

Madina ABDUHAKIMOVA,

Samarqand davlat chet tillar instituti o‘qituvchisi.