Siz o‘qituvchimisiz?..
Avtobusni kutishga sabrim yetmay, taksi to‘xtatdim. Haydovchi bosh-oyog‘imga bir qarab oldi-da: “Necha pul berasiz?” dedi.
“Uch ming...” dedim. “Bo‘pti, o‘tiring”, dedi yigit. Ketib borayotib, yigitni gapga solgim keldi: “Ukaxon, nega savdolashmadingiz, balki men kam aytgandirman?”. Shunda u: “Ayrim odamlar bilan tortishish foydasiz. Boriga baraka, bizning rizqimizni yo‘lga sochib qo‘ygan, birda unday, birda bunday”, deb javob berdi xotirjamlik bilan.
– “Ayrim odamlar”, deganingiz kimlar? Qo‘li kaltaroq odamlarni nazarda tutyapsizmi? – dedim hayron bo‘lib.
– Ko‘nglingizga kelmasin-u, o‘zi bilinib turadi-da! Puli borlar to‘xtashingiz bilan o‘tirib oladi. “Falon joyga”, deydi. Yuzingizga qaramaydi ham. U faqat taksini ko‘radi.
– Ishqilib, norozi bo‘lib qolmadingizmi?
– Yo‘q. Siz narxni insof bilan aytdingiz... – dedi u kulimsirab.
– Lekin to‘g‘ri o‘ylabsiz, haqiqatan ham aytganimdan ortig‘iga ko‘nmasdim, aslida ikki yarim ming ham yetardi, deb o‘ylagandim, – dedim.
Yigit kulib yubordi. Oradan begonalik ko‘tarilib, gaplashib ketdik. Oilasiga qiziqdim.
– Uylanganmisiz?
– Ha.
– Kelin nima ish qiladi?
– O‘qituvchi, – yana kulimsiradi yigit. – Bir kuni taksida kelayotsam, bekatda turgan ekan. Qo‘l ko‘tardi, to‘xtadim. “Chilonzorga”, dedi. “Necha pul berasiz?” deb so‘radim. Arzimas pulni aytdi. To‘g‘risi, yo‘lim bo‘lgani uchun «Mayli, o‘tiring», dedim. O‘tirganidan so‘ng: “O‘qituvchimisiz?” deb so‘radim. “Nima edi?” dedi u. Kuldim. “O‘qituvchiligingizni pulga qattiqligingizdan bildim”, dedim. Uning jahli chiqib: “O‘qituvchilikning noni qattiq bo‘ladi”, deganini eshitmaganmisiz?” dedi. “Eshitganman. Mening buvim ham o‘qituvchi bo‘lganlar. Buvim bozorga borsalar, savdolashmaguncha narsa olmasdilar. Buvimni tanib qolgan bozorchilar «Bu onaxon baribir o‘zining aytganiga oladi», deb narsalarining narxlarini biroz ko‘tarib aytishardi. Buvim ularning shumliklarini bilib tursa ham, o‘zlarini bilmaganlikka olib, savdolashardilar. “Savdolashishda baraka bor”, derdilar. Keyin bilsak, buvim Payg‘ambarimiz alayhissalomning hadislariga amal qilar ekanlar...
Bir kuni u mashinamga o‘tirgan ko‘chadan yurdim. Qarasam, bekatda u turibdi. To‘xtadim. O‘tirdi... Shu tarzda tanishib oldik. Xudoga shukr, hayotimiz yaxshi. Farzand kutyapmiz.
Uning sevinchdan chehralari ochilib ketdi.
– Meni ham o‘qituvchiga o‘xshatdingiz-a?
– Ha, sizni ko‘proq buvijonimga o‘xshatdim.
– Rahmat. Lekin men o‘qituvchilarni o‘qitadigan o‘qituvchilardanmanda! – dedim maqtangannamo hazillashib. Buvijoningizning joylari jannatda bo‘lsin, mana, bizning manzilga ham yetib keldik...
– Yaxshi boring, xolajon, – dedi yigit va g‘uvillaganicha ketdi. Izidan qarab qoldim. Biroz borib, to‘xtadi, bir erkak kabina eshigini ochdi-yu, o‘tirdi. Mashina olg‘a yurib ketdi.
Yigitning xulosasi to‘g‘ri bo‘lsa, hozirgi yo‘lovchi yo tanishi, yo bir ishbilarmon, har holda o‘qituvchi emas. Lekin o‘qituvchining pulga “qattiqligi”ning kasbiga aloqasi meni o‘ylatardi. Agar o‘qituvchining oyligi katta bo‘lganida ham, o‘qituvchi pulga "qattiq" bo‘larmidi? Balki... Avvalgi zamonlarda qanday bo‘lgan ekan? Shunda ko‘z oldimga Abdulla Qodiriyning “Mehrobdan chayon”idagi Solih maxdum domla keldi. U ham o‘z davrining o‘qituvchisi, ta’bir joiz bo‘lsa, u bizning o‘qituvchilardan ham "pishiqroq" edi. Demak, taksichi yigit adashmagan. Hammadan ham meni quvontirgan narsa, yigitning samimiyligi, o‘qituvchi buvisini hurmatlab eslagani, ahli oilasidan mamnunligi edi.
Ra’no Rahmonberdi qizi.
