"Dunyo Sharq va G‘arbga bo‘lingan": Davos forumi davom etmoqda

"Jahon iqtisodiyoti inqiroz yoqasida, AQSh hamda Xitoy o‘rtasidagi keskinlik dunyoning G‘arb va Sharqqa bo‘linishiga olib keldi. Qolaversa, insoniyat pandemiyadan “saboq olmadi”, Ukrainadagi mojaro esa hali oxirlashdan yiroq". BMT Bosh kotibi Antoniu Guterrish Davosdagi Jahon iqtisodiy forumi (JIF)da shunday pessimistik tezislar bilan chiqish qildi.

Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy o‘z nutqida G‘arb hamkorlaridan yangi qurol yetkazib berishni so‘radi. O‘z navbatida, NATO Bosh kotibi Yens Stoltenberg va AQSh Milliy razvedkasi direktori Evril Xeyns Kiyevni nafaqat Ukrainaga hamdardlik tufayli, balki dunyo manfaatlaridan kelib chiqib qo‘llab-quvvatlashini ma’lum qildi.

Davosdagi forum dushanba kuni ochildi va 20 yanvarga qadar davom etadi, uning asosiy mavzusi - “Birliksiz dunyoda hamkorlik”. Ukraina tajovuz munosabati bilan o‘tgan yilgidek, Rossiya vakillari forumga taklif etilmadi.

TASS forumning asosiy bayonotlarini to‘pladi.

"Mukammal bo‘ron"

BMT Bosh kotibi Antoniu Guterrish dunyodagi hozirgi vaziyatni butun hayotidagi eng yomoni deb atadi. Iqlim o‘zgarishi va geosiyosiy bo‘linish 1949 yilda tug‘ilgan Bosh kotibni shunday bayonotiga turtki bo‘ldi. Uning fikricha, bugungi vaziyat “sovuq urush davridagidan ham yomonroq”, chunki “hozirda mojarolar nazoratdan chiqib ketmasligi uchun mexanizmlar kamroq”.

Guterrishning fikricha, jahon iqtisodiyoti inqiroz yoqasida. “Bizning dunyomiz bir qator jabhalarda “mukammal bo‘ron”ga duch kelmoqda”, dedi u. Ushbu global muammolar orasida u "ta’minot zanjiri uzilishi va energiya inqirozi, narxlar oshishi, inflyasiya bilan birga foiz stavkalarining ko‘tarilishi"ni nomladi. Guterrishning so‘zlariga ko‘ra, iqtisodiyot hali ham koronavirusning "pandemiya oqibatlari ta’sirini his qilmoqda", uning so‘zlariga ko‘ra, dunyo "sog‘liqni saqlash masalasida saboq olmagan" va hali ham kelajakda shunga o‘xshash muammolarga "butunlay tayyor emas".

Sharq va G‘arbga bo‘linish

BMT Bosh kotibi “hozirda dunyo birlikdan yiroq” ekanini ta’kidladi. Gap "Sharq va G‘arbga bo‘linish" haqida ketmoqda. Bunga AQSh va Xitoy o‘rtasidagi ko‘plab mavzularda, xususan, "inson huquqlari va mintaqaviy xavfsizlikni himoya qilish masalasida" kelishmovchiliklar sabab ta’kidladi u.

Guterrish Ukrainadagi mojaro haqida gapirar ekan, "jiddiy muzokaralarni olg‘a surish yoki ularni olib borishda vositachilik qilish imkoniyatini ko‘rmayotganini" aytdi.

Ukrainadagi mojaro mavzusi ko‘plab yuqori martabali forum ishtirokchilarining diqqat markazida bo‘ldi. Shunday qilib, Germaniya kansleri Olaf Shols Kiyevga yordam berish haqidagi so‘zlarni yana bir bor takrorladi. Ammo Ukrainaga Germaniyaning "Leopard-2" tanklarini yetkazib berish imkoniyati haqidagi savolga javob berishdan qochdi va "bu urush Rossiya va NATO o‘rtasidagi urushga aylanishiga yo‘l qo‘ymaslik kerakligini" ta’kidladi.

Kiyev uchun qurol va kafolatlar

Agar bir kun avval Ukraina birinchi xonimi forum ishtirokchilariga alohida murojaat qilgan bo‘lsa, chorshanba kuni Vladimir Zelenskiyning o‘zi kirishib, JIF ishtirokchilariga videoaloqa orqali qo‘shildi.

U yana bir bor Kiyevning g‘arblik hamkorlariga so‘rovlarini sanab o‘tdi: Ukraina rasmiylari ulardan tanklar va raketaga qarshi mudofaa vositalari yetkazib berilishini kutmoqda. “Bizga moliyaviy yordam ham kerak”, — deya qo‘shimcha qildi u Ukraina tomoni o‘z energetika infratuzilmasiga yetkazilgan zarar bilan bog‘liq qiyinchiliklarga ishora qilib.

Bundan tashqari, Zelenskiy yana Ukrainaning NATOga a’zoligi mavzusini ko‘tarib, Shimoliy Atlantika alyansini kengaytirish jarayonini tezlashtirishga chaqirdi: “Biz NATO sari yo‘ldamiz, chunki NATO biz uchun, mamlakatimiz uchun xavfsizlikning eng yaxshi kafolatidir".

G‘arb manfaatlari

G‘arb davlatlari Kiyevni “nafaqat Ukrainaning o‘zi uchun” qo‘llab-quvvatlamoqda. Biz buni o‘z manfaatlarimiz uchun qilyapmiz, dedi Milliy razvedka direktori Evril Xeyns. Ukrainadagi mojaro Qo‘shma Shtatlar uchun alyanslar mustahkamligi haqida o‘ylash nuqtai nazaridan ta’sir qiladi: "Bu qonun ustuvorligini, [БМТ] nizomi va biz o‘rnatgan tartibni buzayotgan ishtirokchilar mavjud bo‘lgan vaziyatda kelajakda inqirozlarni qanday boshqarishimiz nuqtai nazaridan bizga ta’sir qiladi. Shunday ekan, menimcha, Ukrainani qo‘ldan kelgancha qo‘llab-quvvatlash barchamizning manfaatimizga mos”, - deydi Xeyns.

NATO Bosh kotibi Yens Stoltenberg ham uning fikriga qo‘shildi va “Putin Ukrainada g‘alaba qozonmasligi” juda muhim, chunki bu o‘z niyatiga kuch ishlatib yoki xalqaro huquqni buzish orqali erisha olishga barcha avtoritar rejimlar uchun signal bo‘lishini aytdi. Bu bizni zaif qiladi", dedi u.