Nodir metallar koni: Asosiy resurslarni nazorat qiluvchi 10 davlat

Kamyob yer elementlari zamonaviy texnologiya va sof energyetikaning asosidir. Ular smartfonlar, elektr transport vositalari, shamol turbinalari va hatto harbiy texnikani quvvat bilan ta’minlaydi. Quyida ushbu strategik muhim resurslarning eng katta zaxiralariga ega bo‘lgan o‘nta davlat keltirilgan.

17 ta metallar guruhi, shu jumladan skandiy va itriy kabi 15 turdagi lantanoidlarning sayyora bo‘ylab juda notekis taqsimlangani ularni strategik jihatdan qimmatli qiladi.

Xitoy - 44 million tonna. Xitoy kamyob tuproq metallari bo‘yicha so‘zsiz yetakchi bo‘lib, jahon zaxiralarining deyarli yarmiga egalik qiladi va ishlab chiqarish va qayta ishlashning asosiy qismini nazorat qiladi. Ushbu resurslarni strategik boshqarish mamlakatga global ta’minot zanjiridagi asosiy o‘rinni egallash imkonini berdi.

Braziliya dunyodagi ikkinchi yirik nodir metallar elementi zaxiralariga ega - taxminan 21 million tonna. Ushbu ajoyib salohiyatga qaramay, ishlab chiqarish cheklanganligicha qolmoqda. Kelgusi yillarda ishlab chiqarishni ko‘paytirish va bozordagi o‘rnini mustahkamlash uchun mamlakat geologik qidiruv va infratuzilmani faol rivojlantirmoqda.

Hindiston davlati hissasi taxminan 6,9 million tonnani tashkil qiladi. Mamlakat ishlab chiqarish hajmini bosqichma-bosqich oshirib borib, milliy nodir  metallar sanoatini mustahkamlash maqsadida qayta ishlash quvvatlari va logistikani rivojlantirish uchun sarmoyalar kiritmoqda.

Avstraliya taxminan 5,7 million tonna zaxiraga ega dunyoda to‘rtinchi o‘rinda turadigan davlat. Mamlakatda ishlab chiqarishni kengaytirishga qaratilgan bir qancha yirik kon loyihalari amalga oshirilmoqda. Barqaror iqtisodiyot, qulay investisiya muhiti va boy mineral baza mamlakatni global nodir metallar sanoatining asosiy o‘yinchisiga aylantiradi.

Rossiyada taxminan 3,8 million tonna nodir metallar bor. Mamlakat geologiya-qidiruv va qazish ishlarini faol rivojlantirib, jahon bozorida o‘z ishtirokini mustahkamlashga intilib kelmoqda.

Vyetnamda taxminan 3,5 million tonna kamyob yer elementlari mavjud. Asosiy konlar shimoli-g‘arbiy Xitoy chegarasi va sharqiy qirg‘oqda joylashgan. Hukumat importga qaramlikni kamaytirish va eksport salohiyatini oshirish maqsadida konchilikni faol rivojlantirmoqda.

AQSh taxminan 1,9 million tonna zaxira bilan yettinchi o‘rinda turadi. Asosiy zaxira - Kaliforniyadagi Mauntin-Pass koni 1950 yillardan beri ishlaydi. Shunga qaramay, davlat importga, birinchi navbatda, Xitoyga, ayniqsa rudani tayyor mahsulotga qayta ishlash bosqichiga qaramligicha qolmoqda.

Daniya (ayniqsa, Grenlandiya hududida) davlatining 1,5 million tonnaga yaqin kamyob nodir elementlari bor, bu esa uni dunyodagi sakkizinchi yirik “o‘yinchi”ga aylantiradi. Hozirgi vaqtda ishlab chiqarish cheklangan bo‘lsa-da, bu muhim zaxiralar orolning kelajakdagi sanoat rivojlanishi uchun muhim istiqbollarni taqozo etadi.

Tanzaniya davlatining taxminan 890 ming tonna noyob tuproq metallari mavjud. Kon qazib olish dastlabki bosqichda, ammo kelajakdagi rivojlanish va investisiyalar jalb qilish uchunmamlakat resurslari katta salohiyatga ega.

Janubiy Afrika o‘zining taxminan 860 mingtonna zaxiralari bilan birinchi o‘ntalikni yopadi. Mamlakat katta konlarga ega bo‘lsa-da, ishlab chiqarish cheklangan. Ushbu strategik metallarga ortib borayotgan global talabni qondirish maqsadida davlatda faol tadqiqot va ishlanmalar olib borilmoqda.

Bahora Muhammadiyeva tayyorladi.