Qo‘lyozmadagi yashirin sirlar

Karel Chapek

(hikoya)

- Rubner, - dedi muharrir, - mana bu grafolog Yensen bilan uchrashuvga boring; u bugun jurnalistlar savollariga javob beradi. Aytishlaricha, bu olamshumul hodisa. U haqda o‘n-o‘n besh satr bersangiz bo‘ladi...

- Yaxshi, - tajribali xizmatchining befarq ohangida to‘ng‘illadi Rubner.

- Lekin hushyor turing, yolg‘onga berilmang, -  avval hammasini yaxshilab tekshirib ko‘ring, iloji bo‘lsa shaxsan. Bekorga men u yerga sizdek tajribali muxbirni yubormayapman.

- ... Janoblar, bu ilmiy, aniqrog‘i, psixometrik grafologiyaning asosiy tamoyillari, - xulosa qildi grafolog Yensen o‘z tushuntirishlarida.  - Albatta, ushbu usullarning amaliy qo‘llanilishi shunchalik murakkabki, men bitta ma’ruzada ularni batafsil tushuntirib berolmayman. Hozir ikki-uchta qo‘l yozuvi tahlilini ko‘rsatish bilan cheklanaman. Marhamat, janoblar, menga birorta qo‘lyozma namunasini taqdim etsangiz...

Bu lahzani kutgan Rubner darhol taniqli grafologga qo‘l yozuvli qog‘ozni uzatdi. Yensen sehrli ko‘zoynagini taqib, qog‘ozga qaradi:

- Xo‘-o‘-sh, ayol kishining qo‘li, – tirjaydi u. – Odatda erkaklar qo‘lyozmasi tahlil qilish uchun ifodali va qiziqarliroq bo‘ladi, lekin... U burun ostida nimadir deb g‘o‘ldiradi, qog‘oz parchasiga diqqat bilan qarar ekan. - Hmm, - dedi u bosh chayqab.

Sukunat hukm surdi.

— Ayting-chi, bu... sizning yaqin odamingizmi? – to‘satdan so‘radi Yensen.

— Yo‘q, yo‘q, qo‘ysangizchi! - Rubner qat’iy e’tiroz bildirdi.

- Juda yaxshi, - dedi buyuk Yensen. — Unda eshiting.

- Bu ayol yolg‘onchi! Yurish-turishi g‘irt yolg‘on. Bu uning qo‘lyozmasi haqidagi birinchi taassurot: soxta odatlar, soxta tabiat. Qolaversa, uning ruhiy darajasi ancha past; Mana bu qalin bosimli chiziqlarga qarang... nihoyatda pala-partish, ehtimol uning uyida, butunlay tartibsizlik hukmron, ha! Men sizga tushuntirganimdek, qo‘l yozuvining asosiy xususiyatlari odatlar, fazilatlar va fe’l xususiyatlarini aks ettiradi, ular darhol va beixtiyor, ta’bir joiz bo‘lsa, mexanik tarzda namoyon bo‘ladi. Aslida psixologik tahlil ma’lum bir shaxs o‘zini boshqalarga ko‘rsatishdan qo‘rqadigan yoki yashiradigan xususiyatlar va fazilatlardan boshlanadi. -Masalan, bu ayol, - davom etdi Yensen barmog‘ini burniga qo‘yib, - u o‘z fikrlarini hech kim bilan baham ko‘rmaydi. U qoloq, ammo bu qoloqlik ham ikki tubli: u o‘z manfaatlari ortida haqiqiy fikrlarini yashira biladi. Bu yashirin o‘ylar ham dahshatli darajada ayanchli. Men buni ma’naviy dangasalikka bo‘ysundirilgan buzuqlik, degan bo‘lardim.

Ushbu qo‘lyozmada jirkanch talabchanlik razillik bilan uyg‘unlashganligiga e’tibor qarataylik. Bu odam xavfli sarguzashtlarga berilish uchun o‘ziga qulaylik yaratishni juda yaxshi ko‘radi.

Albatta, agar imkoniyat paydo bo‘lsa, u... ha, mayli bunisi bizning ishimiz emas. Xullas, u juda dangasa va so‘zamol. U o‘zi bilan o‘zi juda ovvora va hech kimni sevmasligi aniq. Biroq, o‘zining farovonligi uchun u o‘ziga kerakli odamga yopishib oladi, uni sevishini va unga g‘amxo‘rlik qilishini ta’kidlaydi.

So‘zlarning boshlanishi, orasi ochiq qoldirilgan iboralar, yumshoq chiziqlarga e’tibor qiling. Qizig‘i shundaki, har bir oralari ochiq yozuv pasayish bilan tugaydi, bu esa qo‘rqoqlikni anglatadi. Bu ayol bolalikdagi allaqanday ruhiy shikastlanishdan aziyat chekadi; u doimo sirlari fosh bo‘lishi ortidan moddiy farovonligini yo‘qotishdan qo‘rqadi. Aftidan, u og‘riqli tarzda nimalarnidir yashirayotgandir... hm... Har bir bunday beixtiyor tanazzuldan so‘ng u o‘z irodasini, to‘g‘rirog‘i, odat kuchini to‘playdi va so‘zlarini beixtiyor dum qo‘yish bilan tugatadi.

Xullas, janoblar, ko‘rib turganingizdek batafsil tahlil bizning dastlabki, intuitiv taassurotimizni tasdiqlaydi. Xulosalarning bunday mos kelishini biz o‘zaro metodik tekshiruv deb ataymiz. Majoziy qilib aytganda, bu ayol kimningdir orqasiga pichoq urishga qodir. Ammo uning dangasaligi... va tasavvuri zaif bo‘lganligi bois bunday qila olmaydi. Menimcha, bu tavsif yetarli. Yana kimdadir qiziqarli qo‘l yozuvi namunasi bormi?

Rubner uyga bulutdek g‘amgin holda keldi.

— Nega bugun buncha kech? — dedi xotini. — Kechki ovqatni biror joyda yedingizmi? Rubner unga qattiq qaradi.

— Yana boshlandimi? — qo‘rqinchli to‘ng‘illadi u.

Xotini hayratdan qoshlarini chimirdi.

• Nimani boshlayapman, axir? Ovqat yeysizmi, deb so‘radim xolos.

— Albatta! — dedi nafrat bilan Rubner.  - Sen faqat qorin to‘yg‘izish haqida gapirishing mumkin. Mana manfaatlar pastligi! Doimiy safsata, soxta his-tuyg‘ular va... u umidsiz qo‘lini silkitib xo‘rsindi.

- Fransi, - dedi xotini xavotirlanib, - tinchlikmi, biror kor-hol bo‘ldimi?

- Aha! — kinoya bilan xitob qildi er. - Mehribonchilik qilyapsizmi?.. Meni aldayman deb o‘ylama! Yo‘-o‘-q, azizim, kuni kelib erkakning ko‘zi ochilib, yolg‘onni,  ayolning unga faqat latta puttalar uchun yopishib olganini ko‘radi... past nafsiyat uchun! Brrr, seskanib ketdi u,  - qanday qabihlik!

Rubnerning rafiqasi nimadir demoqchi bo‘lib, boshini chayqab qo‘ydi, u lablarini tishlab, tezroq tika boshladi. Sukunat hukm surdi.

- Atrofga qarang! - xirilladi Fransi va har tomonga ma’yus o‘girilib. Hamma yoq pala-partish... Albatta, mayda-chuyda ishlarda o‘ziga xos tartib va ​​odob-axloqni saqlay biladi, lekin jiddiy ishlarda... Bu lattang nimasi?!

– Ko‘ylagingizni ta’mirlayapman, – dedi xotini zo‘rg‘a.

— Ko‘ylak ta’mirlayapsizmi? istehzo bilan kuldi Rubner. — U ko‘ylak yamayapti, bu haqda butun dunyo bilishi kerak!

- Fransi! — hayron bo‘lib xitob qildi xotin. — Men sizni xafa qilib qo‘ydimmi?

- Qaydan bilaman? – tashlandi unga Rubner. -  Nima qilib yurishing, nimalarni o‘ylashing yoki nimani rejalashtirayotganingni bilmayman. Men sen haqingda hech narsa bilmayman, chunki sen hamma narsani yashira olishni juda yaxshi bilasan.

— Iltimos! - Qizishib ketdi Rubnerova xonim. - Bunisi oshib ketdi! Yana bir og‘iz so‘z aytsangiz... U iroda bilan o‘zini qo‘lga oldi. - Azizim,  sizga nima bo‘ldi o‘zi?

- Aha! – Rubner g‘olibona baqirdi. - Ana! Nimadandir qo‘rqayapsan? Tushundim, sirlaring fosh bo‘lib ketishidan qo‘rqasan? To‘g‘rimi? Bilaamaan, men bilaman! Butun dangasaligingga qaramay makr ishlatib,  bir ikkita fitna boshlash imkoniyatini qo‘ldan boy bermaysan, a?

 Xotin hayratdan qotib qoldi. U yig‘lamsirab, tikayotgan narsasini yerga tashlab, o‘rnidan turdi.

- To‘xta! —  baqirdi Rubner nafrat bilan. - Eng qabih makr ko‘z yoshlari qilish!

Ammo xotini endi buni eshitmadi: yig‘isini ushlab, yotoqxona tomon yugurdi.

Ko‘chaga chiqib, Rubner o‘zining sevimli restorani yonida to‘xtadi.

— Hozirgina gazetangizni o‘qib turuvdim, — ko‘zoynagi ustidan tikilib salomlashdi u bilan tamadixona egasi Plechka Yanchek. - Grafolog Yensenni maqtashayapti.

- Janob Yanchek, menga bifshteks bera qoling, lekin unchalik qattiq bo‘lmasin... Ha, bu Yensen mo‘’jiza. U qo‘lyozmani mutlaqo ilmiy aniqlik bilan tahlil qila oladi.

- Bu o‘ta ketgan firibgarlik, men sizga aytsam, - ta’kidladi Plechka. - Janob, men ilm-fandan boshqa barcha narsaga ishonaman. Masalan, vitaminlarni olaylik - ular ixtiro qilinishidan oldin odamlar nima yeyayotganini bilardi. Hozir esa bilmaydi. Endi bu bifshteks tarkibida noma’lum "hayotiy omillar" bor emish! – e’tiroz bildirdi Plechka.

- Grafologiya butunlay boshqa narsa, - javob qaytardi Rubner. — Men sizga bir misol keltiraman, bir kishi – uning ismini aytmayman, Yensenga xotinining qo‘lyozmasini berdi. U esa husnihatga bir qarab, darhol ayolning butunlay yolg‘onchi, ikkiyuzlamachi, dangasa, isrofgar va sergap ekanligini bilib oldi. Tasavvur qilyapsizmi, bu odamning rangi o‘likdek oqarib ketdi, chunki bu haqiqat edi. U yigirma yil davomida u bilan baxtli yashagan va hech narsani sezmagan! Yigirma yillik turmushida u xotinida Yensen bir qarashda kashf etgan narsaning o‘ndan birini ham ko‘rmagan ekan! Qoyilmaqom-a? Bu sizni ishontirishi kerak!

- Hayronman, - dedi Plechka, - yigirma yil davomida hech narsani sezmagan bo‘lsa uning eri...

— So‘ramang! Biroz shoshib e’tiroz bildirdi Rubner. — Ayol shunchalik mug‘ombirlik qilganki, eri ham o‘zini u bilan baxtli yashayotganiga ishonib kelgan. Baxtli odamning ko‘zi ko‘r. Faqat u bu masalaga  ilmiy jihatdan yondashmagan, xolos.

— Endi, ular ajrashsa kerak? — gapga aralashdi restoran egasi.

- Bilmayman, - beparvo javob qildi Rubner. - Bunday mayda-chuyda narsalar meni qiziqtirmaydi.

— Qiziq! Bundan chiqdi xat yozish ham xavfli ekan-da?

- Aynan, - tasdiqladi Rubner. - Grafologiyaning sud-tibbiyot ekspertizasi uchun ahamiyatini tasavvur qila olasizmi? Deylik, qo‘lyozmasidagi "ikkinchi darajali o‘g‘rilik belgilari" mavjud bo‘lgan o‘g‘ri biror narsani o‘g‘irlashidan oldin hibsga olinishi mumkin.  Grafologiyaning kelajagi juda zo‘r! Bu haqiqiy fan, bunga hech qanday shubha bo‘lishi mumkin emas.

Rubner soatiga qaradi.

— Hm, soat ham o‘n bo‘p qopti, men uyga ketishim kerak.

— Nega bugun bunchalik erta? — so‘radi Plechka.

- Ha, - dedi Rubner ohistagina, - xotinim uni doim yolg‘iz qoldirib qo‘yishimdan nolib qolmasin…

1928 yil.

Bahora Muhammadiyeva tarjimasi.