Shaharsozlik: Qonunchilikni buzganlik uchun ma’muriy va jinoiy javobgarlik choralari kuchaytirilmoqda

Senatning navbatdagi yalpi majlisida “Seysmik xavfsizlikni ta’minlash tizimi takomillashtirilishi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risida”gi qonun ko‘rib chiqildi.

Majlisda ta’kidlanishicha, keyingi 3 yilda 100 mingga yaqin ob’yektlar qurilishi ustidan Qurilish inspeksiyasi tomonidan davlat nazorati o‘rnatilgan. Shunga qaramay ayrim quruvchilar tomonidan belgilangan normalarga amal qilmaslik holatlari ortib bormoqda. Jumladan, 2022 yilda shaharsozlik to‘g‘risidagi qonunchilikni buzish bilan bog‘liq 6 mingdan ziyod huquqbuzarlik aniqlangan bo‘lsa, 2023 yilda bu raqam qariyb 8 mingtani, 2024 yilning 11 oyida esa qariyb 9 mingtani tashkil etgan.

Aniqlangan sifatsiz qurilish-montaj ishlari bo‘yicha 4 mingdan ziyod ob’yektda qurilish ishlari to‘xtatilib, uch yil mobaynida 1,5 mingga yaqin buzdirish ishlari amalga oshirilgan.

Bundan tashqari, tadbirkorlar tomonidan noqonuniy qurilishni amalga oshirish holatlari ham ko‘payib bormoqda. Xususan, 2022-2024 yilning o‘tgan davrida 13 mingdan ortiq ob’yektda davlat ro‘yxatidan o‘tkazmasdan qurilish ishlari boshlangan.

Bu kabi kamchiliklarga turli tashkiliy hamda huquqiy bo‘shliqlar mavjudligi ham sabab bo‘lmoqda. Xususan, ruxsatsiz qurilishni amalga oshirish, bosh rejaga, ob’yektlarni foydalanishga qabul qilish qoidalariga rioya qilmaslikni hamda ko‘p kvartirali uylarni o‘zboshimchalik bilan yerto‘la va birinchi qavatini buzish yoki rekonstruksiya qilganlik uchun belgilangan ma’muriy jarimalar ta’sirchanligining pastligini misol qilib o‘tish mumkin.

Hatto qonunchilikda loyihachi tomonidan beriladigan ko‘rsatmalarni bajarmaganlik uchun javobgarlik belgilanmagan. Bu esa Qurilish inspeksiyasi va loyihachilarning ko‘rsatmalari buyurtmachi tomonidan bajarilmasligiga sabab bo‘lmoqda.

Ko‘p kvartirali uylarning yerto‘la va birinchi qavati tayanch qismini o‘zboshimchalik bilan buzish yoki rekonstruksiya qilib, noturar ob’yektga aylantirish holatlari ortib bormoqda.

So‘nggi yillarda xorijiy mamlakatlarda sodir bo‘lgan kuchli zilzilalar oqibatida yuzaga kelgan turli xil talafotlar mamlakatimizda seysmik xavfsizlikni ta’minlash, bino va inshootlarning zilzilabardoshligini oshirishga qaratilgan bir qator manzilli chora-tadbirlarni amalga oshirishni talab etmoqda.

Shulardan kelib chiqib, yuqoridagi qonun bilan O‘zbekiston Respublikasining Jinoyat, Jinoyat-protsessual va Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodekslari hamda O‘zbekiston Respublikasi “Litsenziyalash, ruxsat berish va xabardor qilish tartib-taomillari to‘g‘risida”gi Qonuniga qurilishlar sifatini oshirish, binolar va inshootlar qonunga xilof ravishda qurilishining oldini olish hamda shaharsozlik to‘g‘risidagi qonunchilik talablariga qat’iy rioya etilishini ta’minlashga oid tegishli o‘zgartirishlar kiritilmoqda.

Jumladan, Jinoyat kodeksning 2293-moddasiga qurilishi tugallangan binolar va inshootlardan foydalanishga doir ruxsatnoma berish hamda ularni foydalanishga qabul qilib olish qoidalarini buzganlik, ob’yektlarni qurilish va uy-joy kommunal xo‘jaligi sohasida nazorat qilish inspeksiyalarining ruxsatnomasiz qurganlik, ko‘p kvartirali uylardagi tayanch konstruksiyalarni qonunchilik hamda texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlarni buzgan holda o‘zgartirganlik va (yoki) rekonstruksiya qilganlik, shunday harakatlar uchun ma’muriy jazo qo‘llanilganidan keyin sodir etilgan bo‘lsa jinoiy javobgarlik yuzaga kelishini nazarda tutuvchi o‘zgartirishlar kiritilmoqda.

Shaharsozlik to‘g‘risidagi qonunchilikning buzilishi odam o‘limi yoki boshqa og‘ir oqibatlarga sabab bo‘lsa, bu uchun alohida jinoiy javobgarlik belgilanishi nazarda tutilmoqda.

Ko‘p kvartirali uylardagi tayanch konstruksiyalarni qonunchilikni hamda texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlarni buzgan holda o‘zgartirish va (yoki) rekonstruksiya qilish bilan bog‘liq jinoyatni birinchi marta sodir etgan hamda amalga oshirilgan o‘zgartirish yoki buzilishlarni, ularning oqibatlarini ixtiyoriy ravishda bartaraf etgan shaxs javobgarlikdan ozod etilishi mumkinligi nazarda tutilmoqda.

Shuningdek, shaharsozlikka oid qonunchilik talablarini buzganlik uchun belgilangan jarima jazolari kuchaytirilmoqda.