Turkiya lirasining qulashi kutilmaganda Suriyaga iqtisodiy zarba berdi
Turk lirasi qulashi Turkiyaning ta’siri ostida bo‘lgan Suriyaning shimoliy hududlariga bumerangdek zarba berdi.
U yerda 2020 yilning yozidan boshlab turk valyutasi tez qadrsizlanayotgan Suriya funti - mahalliy aholiga narxlar barqarorligida qisqa vaqtga umid baxsh etgan - shagni siqib chiqardi.
Umidlar puchga chiqqani 2021 yilda ma’lum bo‘ldi: yil boshidan beri valyuta o‘z qiymatining deyarli yarmini yo‘qotdi va eng faol qadrsizlanish noyabr oyida - bor-yo‘g‘i bir necha kun ichida sodir bo‘ldi.
Mustafo Abu-Emad, Idlibda yashovchi, shunday deydi: "Biz optimistik kayfiyatda edik, turk lirasi barqarorroq bo‘lgani uchun Suriya valyutasidan ishonchliroq deb o‘ylardik. Suriya funti juda kuchli zarbalarga duchor bo‘ldi. Hozir esa Turk lirasi muomalada bo‘lganidan biz hech narsa yutmadik. U ham beqaror, bu aholi daromadi, mintaqadagi savdoga yomon ta’sir qilmoqda”.
BMT hisob-kitoblariga ko‘ra, mintaqa aholisining 97 foizi o‘ta qashshoqlikda yashaydi. Valyutaning qulashi esa mahalliy savdoni xaosga olib keldi.
Abdalarazik Idlibda kichik do‘kon yuritadi: "Biz sarosimaga tushib qoldik - qanday ishlaymiz? Qanday savdo qilamiz?", deydi u. - Mahsulot narxini hisoblash, nazorat qilish va tuzatish uchun maxsus odam yollashimiz kerak. Xaridorlar bizni vaziyatdan foydalanyapti deb o‘ylashadi. Ular bu tebranishlar ortida turk lirasining dollarga nisbatan kurs o‘zgarishi turganini tushunmaydi".
Mahalliy aholining qo‘lida - haqiqatan ham turk lirasi, ammo import to‘lovi uchun hisob birligi bo‘lib baribir AQSh dollari qolmoqda.
Mohamad Al-Bakur Idlib kollejida iqtisoddan dars beradi. U shunday variantni taklif qiladi: "Biz inqiroz davridagi maoshlarimizni dollarga aylantirish orqali tuzatishimiz mumkin. Summani dollarda kelishib, turk lirasidagi ekvivalentini olamiz".
Noyabr oyining oxirgi haftasida mahalliy ommaviy axborot vositalarining xabariga ko‘ra, Idlib va Xama viloyatlarida oziq-ovqat narxi 400 foizga, yoqilg‘i narxi 350 foizga va nooziq-ovqat mahsulotlari 200 foizga oshdi.
