Suriyada Bashar al-Assad rejimini tezkor hujum bilan ag‘dargan kuchlarning yetakchisi kim va u nimani xohlaydi?

AQSh Davlat departamenti Abu Muhammad al-Jolaniyni qo‘lga olishga yordam beradigan ma’lumot uchun 10 million dollargacha mukofot e’lon qilgan. Ayni paytda u 23 milliondan ortiq suriyalik va o‘z mamlakatidan tashqarida bo‘lgan bir necha million suriyalik qochqinning de-fakto rahbari.

Suriyalik “chet ellik jangchi” sifatida Jolaniy 2003 yil amerikaliklar bilan jang qilish uchun Iroqqa o‘tgan. Iroqda AQShga qarashli Kamp Bukka qamoqxonasiga tushgan.

Qamoqdan ozod bo‘lgandan so‘ng Suriyaga qaytib, Asad rejimiga qarshi kurash boshlaydi. Keyinchalik IShID asoschisiga aylanadigan Abu Bakr al-Bag‘dodiy qo‘llab-quvvatlovi bilan "Jabhat an-Nusra" ("G‘alaba fronti") deb nomlanuvchi jangari guruhga asos solgan.

- Bu guruh al-Qoidaga bay’at bergan, biroq 2016 yilda terror guruhidan ajralib chiqqan, - deydi AQSh dengiz kuchlari markazi.

O‘shandan beri - global muqaddas urushni qo‘llab-quvvatlagan «Al-Qoida»dan farqli o‘laroq, Jolaniy guruhi hozirda HTS (Hayat Tahrir ash-Sham) nomi bilan mashhur. Guruh Suriya shimoli-g‘arbidagi millionlab odamlarni boshqarishga harakat qilishdek prozaik ishni o‘z zimmasiga oldi.

Jolaniy kamdan-kam hollarda G‘arb axborot tashkilotlariga intervyu beradi, lekin payshanba kuni u CNNning Jomana Karadsheh bilan suhbatlashdi. O‘sha intervyuda Jolaniy IShID va "al-Qoida" kabi sunniy terrorchi guruhlardan uzoqlashishga qiynalib: "Islomiy boshqaruvdan qo‘rqqan odamlar uning noto‘g‘ri amalga oshirilayotganini ko‘rdi yoki uni to‘g‘ri tushunmaydi", dedi. U hozir 42 yoshda bo‘lgan Jolayni CNN telekanaliga yigirma yil avval Iroqda amerikaliklarga qarshi jang qilganidan beri kamolga yetganini aytdi.

Jolaniyning odamlari Suriya shaharlarini egallab olganlarida IShIDga o‘xshab mazhablararo qirg‘inlarni amalga oshirmagan.

Xo‘sh, Jolaniy shunchaki yangi «inklyuziv» shishaga qadoqlangan eski jihodiy vinomi? Yoki u ko‘proq Turkiya prezidenti Rajab Toyyib Erdo‘g‘an kabi islomiy liderning qolipiga tushib qolganmi, u hech qanday liberal demokrat bo‘lmasa-da, o‘z aholisini mazhablararo tozalashni boshlamaydi?

Bundan o‘n yil oldin IShID Iroqning katta qismini egallab olganida, terrorchilar armiyasi sunniylardan tashqari deyarli barcha etnik va diniy guruhlarni shafqatsizlarcha bostirib tashladi. Demak, Jolaniyning hozir hukmronlik qilayotgan alaviylar va nasroniylarga munosabati uning haqiqiy qiyofasining muhim ko‘rsatkichi bo‘ladi.

Shanba kuni saylangan prezident Donald Tramp Suriya haqida shunday post yozdi: “BU BIZNING JANG EMAS. O‘YNAShiga ruxsat bering!”.

Ammo AQSh allaqachon Suriyada ishtirok etgan va u yerda IShIDga qarshi missiyada 1000ga yaqin amerikalik askar joylashtirilgan.

AQSh Markaziy qo‘mondonligi yakshanba kuni Suriyaning markaziy qismidagi IShIDning gumon qilingan lagerlari va operativ xodimlariga 75 dan ortiq zarba berganini e’lon qildi.

AQShning Suriyadagi kuchlariga nisbatan nima qilish kerak? Demak, Tramp lavozimga kirishishi bilan duch kelishi mumkin bo‘lgan savol bu.

Balki Jolaniy Suriyada tartib o‘rnatishi va shu bilan birga Asadning ko‘plab byurokratlarini o‘z o‘rnida ushlab turishi ham mumkin. Va bir vaqtning o‘zida Suriyadagi barcha diniy ozchiliklarni himoya qilish bo‘yicha "katta chodir" strategiyasini amalga oshiradi?!

To‘g‘ri, Jolaniy XXI asrning eng yomon diktatorlaridan biriga qarshi urushda g‘alaba qozondi. Biroq qiyin qismi endi boshlanadi.