Bir she’r tahlili: "Men yor sevdim, ishq o‘radi o‘yimni..."
Go‘zal qalb sohibasi, sadoqat kuychisi deya nom olgan shoira Zulfiyaning she’riy olami, lirikasining bosh mavzusini muhabbat tashkil etadi, desak mubolag‘a bo‘lmaydi. Holbuki, shoira qo‘liga qalam olgan chog‘dan boshlab umrining so‘nggiga qadar shu pok tuyg‘uni ulug‘ladi, sadoqat, vafo, or-nomus, hayo, iffat, qo‘yingki, butun odamiylikni ishq torlarida kuyladi. Shoiraning «Tingla bulbul» she’ri ham ayni shu pafosda tug‘ilgan.
Bulbul sayrar, irmoq kuylar, o‘ynar yel,
Hamma yoqqa nur to‘lganga o‘xshaydi.
Shirin kuyga to‘lib ketdi ma’sum dil,
Sevgi unga yor bo‘lganga o‘xshaydi.
- To‘xta, bulbul, men kuylayin, jon bulbul,
Sen tinglagin qalbimdagi torimni.
Bahor desam, rashk qilmasin chaman gul,
Yuragimga kirib olgan yorimni.
Men yor sevdim, ishq o‘radi o‘yimni,
Erka dilning to‘lqiniga quloq sol.
Sen biyronsan, lekin mening kuyimni
Ko‘rki bo‘lgan sadoqatdan saboq ol…
Lirik qahramonning yuragiga muhabbat qachon kirib kelgani ma’lum emas, bu muhim ham emas. Ammo u bu pok tuyg‘uni allaqachonlar ko‘nglidan o‘tkazgani uchun ham dunyoni muhabbat ranglari ila ilg‘aydi. Sevgi unga hamma narsani ro‘y-rost oshkor etib boradi. Chunki muhabbat – bu haq, haqiqat yo‘li. Shoiraning qalb ko‘zi bu manzilda faqat ishq mubtalo etgan chin oshiqlarga duch kelgani uchun ham nima yolg‘onu nima chin, kim sadoqatli-yu kim xiyonatkorligini darrov ilg‘aydi. She’rning birinchi bandida bulbulning sayrog‘i atrofga eshitilgan on lirik qahramon «irmoq kuylagani», «yel esgani», «hamma yoq nurga to‘lgani», «dillarga shirin kuy to‘lgani»ni qushning sevib qolganiga yo‘yadi, shu bois oshiqona sayrayotganini ta’kidlaydi. She’rning ikkinchi bandida esa u bulbulni kuylashdan to‘xtatishga urinib, ayni dam yuragida kechayotgan hislarini oshkor etadi:
«Bahor desam, rashk qilmasin chaman gul,
Yuragimga kirib olgan yorimni»
Garchand gul bulbulning sehrli ovozda kuylagan «izhori dil»idan mast uning ishqiga xayrixoh bo‘lsa-da, jonajoni, hayot baxsh etib turgan xilqat – bahorning og‘ushidadir. Shuning uchun ham uni joni qadar sevadi va hammadan qizg‘anadi. Lirik qahramon esa yoshlik, go‘zallik va poklik tarovatini taratajak bu faslga qalb qo‘rini ochgan. U ko‘nglidan mangu joy olgan.
Endi yana bulbulga qaytsak.
Ayonki, bulbul gulga oshufta qush. Unga ilhom bag‘ishlaydigan, sayrashiga asos bo‘ladigan narsa ham shu chechakdir. Ammo uning qo‘nimi yo‘q. Bir chamandan ikkinchi chamanga uchib qo‘naveradi va har sayraganda har bir gulga bag‘ishlab ishq kuyini taratadi. Deylik, umri davomida bu sayroqi qush yuzta chamanga duch kelsa, demak yuzta gulga «izhori dil» qilgan bo‘ladi. Bu esa chin muhabbatni anglatmaydi. Sevgisi haqiqiy oshiq faqat bir yorni deb umr o‘tkazadi va butun borlig‘ini, muhabbatini unga fido qiladi.
Lirik qahramon muhabbat kishisi. U muhabbat – mo‘’jizasi bor dunyoning neligini, siru sinoatini va u kimlarga taqdir qilish-qilmasligini yaxshi biladi. Aslida sinov tariqasida hadya qilinajak bu ne’matni qadrlamaganlar oxir-oqibat beburd, lafzsiz va beobro‘ bo‘lib ko‘pchilik nazaridan qolishini doim eslatadi. Bunday xunuk ahvolga tushmaslik uchun sevgining qadriga yetish kerakligini tayinlaydi va pirovardida, har bir oshiqni o‘z yoriga vafoli bo‘lishga da’vat etadi hamda o‘z sadoqatining nechog‘lik buyukligini xitob qiladi:
«Sen biyronsan, lekin mening kuyimni
Ko‘rki bo‘lgan sadoqatdan saboq ol…»
Sadoqat chin va pok muhabbat asir etgan qalbning «uzlat»idir. Bu shak-shubhasiz ibodatdir. Ibodat lazzatini esa haqiqiy oshiq va ma’shuqlar his etadilar.
Umid ALI (Ko‘chimov),
Urgut tumanidagi 98-umumiy o‘rta ta’lim maktabi o‘qituvchisi.
Tahririyatdan: Ochig‘i, keyingi yillarda o‘qituvchining o‘z faniga oid mulohazasini birinchi marta chop etyapmiz. Chunki bunday xatlar olganimiz yo‘q.
Hurmatli muallimlar!
Sizlarga katta e’tibor berilayotgan, g‘amxo‘rlik qilinayotgan bir paytda hafsala qiling, urinib ko‘ring, yaxshi maqolalaringiz bilan o‘quvchilarga ibrat ko‘rsating. Maktublaringizni kutamiz.
