Dunyodagi eng og‘ir va xavfli ishlar
Kasbiy faoliyatning ko‘plab sohalarida odamlar muntazam ravishda sog‘liq va hayot uchun jiddiy xavflarga duch keladi. Jiddiy jismoniy talablar asosida ish olib borib, har kuni o‘z hayotlarini xavf ostiga qo‘yadigan o‘t o‘chiruvchilar, qutqaruvchilar va konchilar shular jumlasidandir.
Bundan tashqari, xavfli yoki zararli mehnat sharoitlari tufayli umr ko‘rish davomiyligining qisqarishiga olib keladigan boshqa kasblar mavjud va ko‘pincha bunday faoliyat munosib daromad keltirmaydi.
Vulqondan oltingugurt qazib oluvchilar
Indoneziyadagi Ijen vulqonida oltingugurt qazib olish dunyodagi eng xavfli ishlardan biri hisoblanadi. Taxminan 2800 metr balandlikka ko‘tariladigan vulqonning diametri taxminan bir kilometr kraterga ega. Vulqon og‘zida odamlar uchun o‘lim xavfi tug‘diradigan sulfat kislotadan iborat zumrad rangli ko‘l bor.
Nafas yo‘llari kasalliklarini keltirib chiqaradigan zaharli vodorod sulfidiga qarshi niqob taqishga imkoniyati yo‘q oltingugurt qazib oluvchilari yuzlarini himoya qilish uchun nam lattalardan foydalanishadi.
Ishchilar kraterdan yelkalarida 70 kilogrammgacha oltingugurt bo‘lgan yuklarni olib chiqishadi. Bunday mashaqqatli mehnat keyinchalik umurtqa pog‘onasi va yelkalar deformasiyasiga olib keladi, umrni sezilarli darajada qisqartiradi va ishchilarning ko‘pchiligi hatto 50 yoshgacha ham yashamaydi.
Hindistondagi tuz qazib oluvchilar
Hindistonda million yillar oldin ulkan okean tubi bo‘lgan “Little Rann of Kutch” nomli sho‘rxok yer bor. Bahor fasli boshlanishi bilan mahalliy dehqonlar oilalari bilan bu cho‘l hududiga ko‘chib o‘tib, u yerda vaqtinchalik boshpana quradi.
Tuzli botqoqlardagi ish sharoiti nihoyatda og‘ir. 50 daraja issiqlik ta’sirida ishchilar terisi kuyadi va tuz bilan uzoq vaqt bo‘lgan aloqa natijasida teri yemiriladi. Oppoq yuzada aks etgan quyosh nurlari hatto ba’zi ishchilarni ko‘r qilib qo‘yishi mumkin. Butun mavsum davomida ishchilar bor-yo‘g‘i 2000 AQSh dollari atrofida maosh oladi, bu ular ishining qiyinligi va kam haq to‘lanadigan xususiyatini bildiradi.
Jar qaldirg‘och uyalari yig‘uvchilari
Dunyoning ba’zi mintaqalarida qimmatbaho sho‘rva tayyorlash uchun ishlatiladigan uzunqanot qushlarning tupurigidan qurilgan uyalar yig‘ishning o‘ziga xos amaliyoti mavjud. Ushbu uyalar yig‘uvchisi o‘z hayotini xavf ostiga qo‘yib, g‘orlarning tik qoyalari bo‘ylab yuzlab metr balandliklarga chiqadi.
Ko‘tarilish uchun ular har doim ishonchli deb hisoblab bo‘lmaydigan bambuk narvonlari va kabelli arqonlardan foydalanadi. Bundan tashqari, ishchilar sirpanchiq g‘orlarda yurib, mikrob bilan to‘ldirilgan changdan nafas olishadi, bu esa sog‘liq uchun qo‘shimcha xavf tug‘diradi.
Garchi xalqaro bozorlarda bu uyalarning bir kilogrammi 3000 dollargacha sotilishi mumkin bo‘lsa-da, yig‘ilgan har bir uya uchun ishchilarga atigi 2-3 dollar beriladi.
Bahora Muhammadiyeva tayyorladi.
