O‘rta asr raketasi

Ko‘pchilik raketani XX asrda ixtiro qilingan, deb o‘ylaydi. Buni qarangki, olimlarda raketa yaratish g‘oyasi XV asrdayoq kelgan ekan.

Sibiu qo‘lyozmasi XX asrdagi eng noyob va jumboq topilma hisoblanadi. Bu kitob 1961 yilda Ruminiyaning Transilvaniya hududidagi Sibiu shahri arxivida aniqlandi. Qo‘lyozmani Buxarest universiteti professori Doru Todericheiu topdi. Uni XVI asrda shu shaharda yashagan o‘rta asr ixtirochisi Konraad Xaas yozgan. U Avstriyada tug‘ilgan, Transilvaniyaga Ferdinad I imperiyasi armiyasi tarkibida kelgan o‘q otish quroli bo‘yicha mutaxassis xisoblangan.

Sibiuda Xaas harbiy qurol-yarog‘ bo‘yicha javobgar qilib tayinlangan. Todarcheiu kitobni ochganda 1556 yilda yozilgan raketaga oid satrlarni o‘qib hayratga tushdi. Unda haqiqiy raketasozlikka doir batafsil ma’lumotlar keltirilgan, raketani qurilishi, ishlash prinsipi, ko‘p bosqichli turlari qurilishi haqida hayratomuz ma’lumotlar keltirilgandi.

Yana shunisi hayratlanarliki, o‘rta asrda hali hozirgidek texnik imkoniyatlar bo‘lmagan holda qanday qilib uni yaratish mumkin edi. Olimlar bu jumboqqa hozirgacha asosli javob topishgani yo‘q. Faqat shu narsani taxmin qilish mumkinki, o‘tmishda hozirgi darajada, balki undan yuqori sivilizatsiya mavjud bo‘lgani aniq. Keyingi yillarda dunyoning turli burchaklarida odam, fan-texnikaga oid topilayotgan arxeologik dalillar shundan darak beradi.

T.Shomurodov tayyorladi.