Samarqandda transchegaraviy mintaqalarning hamkorlik imkoniyatlari va muammolari muhokama qilinadi
2022 yil 5-6 may kunlari Samarqand shahrida Sharof Rashidov nomidagi Samarqand davlat universitetida Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, O‘zbekiston Geografiya jamiyati, Samarqand davlat universiteti, Rossiya geograf-o‘lkashunoslar jamiyati (ARGO), Qirg‘izistonning O‘sh davlat universiteti bilan hamkorlikda “Markaziy Osiyo va qo‘shni mintaqalardagi transchegaraviy hududlar: hamkorlik imkoniyatlari va muammolari” mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya o‘tkaziladi.
Insoniyat yangi ming yilliklar bo‘sag‘asida dunyo inson hayotiga tahdid soladigan g‘ayritabiiy tabiiy o‘zgarishlar, sayyoramizning turli hududlarida o‘simlik va hayvonot dunyosining mavjudligi bilan bog‘liq misli ko‘rilmagan muammolarga duch keldi.
Afsuski, o‘tgan asrning ikkinchi yarmida amalga oshirilgan yirik transchegaraviy daryolar oqimini o‘ylamay tartibga solish, ekologik jihatdan ifloslangan sanoat ob’yektlarini barpo etish, ekstensiv qishloq xo‘jaligini yuritish mintaqamizni ekologik halokat yoqasiga olib kelgan Markaziy Osiyoda ham, afsuski, bu tahdidlar keskin namoyon bo‘la boshladi.
Buning yaqqol tasdig‘i qurib borayotgan Orol dengizining halokatidir. Deyarli bir avlodning ko‘z o‘ngida betakror go‘zal dengiz shiddat bilan qurib borayotgan suv havzasiga aylandi, uning qurigan tubi aholi salomatligi va genofondiga salbiy ta’sir ko‘rsata boshladi, qishloq xo‘jaligi yerlari, o‘simlik dunyosi va faunasining degradatsiyasiga olib keladi..
Bugun barchamiz oldida muhim vazifa – tabiatni hozirgi va kelajak avlodlar uchun asrab-avaylash, uni o‘zimiz va boshqa hududlarimizdagi aholining turmush sharoiti va atrof-muhitni muhofaza qilishni yanada og‘irlashtirishi mumkin bo‘lgan yangi xavfli hodisalardan asrash vazifasi turibdi.
Shu munosabat bilan xalqaro ekologik tashkilotlar, yirik olimlar bilan hamkorlikda tabiatni asrash, atrof-muhitni muhofaza qilish, transchegaraviy hududlar tabiiy resurslaridan hamkorlikda foydalanish, iqtisodiy aloqalar, yaqin qo‘shnichilik, savdo-sotiq, xalqaro logistika kabi muammolarni ilmiy asosda yechimini topishni hayotning o‘zi taqozo etmoqda.
Mintaqaviy hamkorlikni mustahkamlash va o‘zaro ishonchni kuchaytirish, mavjud muammolarni o‘z vaqtida hal etishning muhim mexanizmi sifatida O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2017 yil noyabr oyida Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining doimiy maslahatlashuv uchrashuvlarini tashkil qilishni taklif qildi va bu tashabbus mintaqa mamlakatlari tomonidan qo‘llab-quvvatlandi. Jumladan, Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining birinchi maslahat uchrashuvi 2018 yil 15 mart kuni Ostona shahridagi sammitda siyosiy, savdo, ijtimoiy-iqtisodiy hamkorlikni kengaytirish, turli tashqi tahdidlarga qarshi birgalikda kurashish, xavfsizlik va barqaror rivojlanishni mustahkamlash istiqbollari muhokama qilindi. Markaziy Osiyo nafaqat geografik va geosiyosiy, balki yagona madaniy va sivilizatsiya makonidir deb e’lon qilindi.
Bugun boshlanadigan “Markaziy Osiyo va qo‘shni mintaqalardagi transchegaraviy hududlar: hamkorlik imkoniyatlari va muammolari” mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy konferensiyaning asosiy maqsadi O‘zbekiston Respublikasi, qo‘shni Markaziy Osiyo davlatlari va boshqa xorijiy mamlakatlarda olib borilayotgan transchegaraviy hududlarning barqaror rivojlanishiga bag‘ishlangan turli ko‘lam va mavzudagi geografik tadqiqotlarning tajribalari, dolzarb muammolari va istiqbolli yo‘nalishlarini muhokama qilish, geografik tadqiqotlar borasida xalqaro hamkorlikni yanada rivojlantirish, iqtidorli yosh olimlarni istiqbolli ilmiy yo‘nalishlarga jalb qilishdan iborat. Konferensiyada quyidagi muammolar bo‘yicha ish olib boriladi:
- transchegaraviy hududlarni tadqiq etishning ilmiy-nazariy va uslubiy asoslari;
- transchegaraviy suv va gidroenergetika resurslaridan oqilona foydalanish;
- transchegaraviy ekologik muammolarni yechish va tabiatni muhofaza qilishning ilmiy-amaliy asoslari;
- xalqaro transport va savdo-iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirish omillari, muammolari va istiqbollari;
- transchegaraviy hududlarda rekreatsiya va turizmni rivojlantirish imkoniyatlari, tajribalari va muammolari;
- xalqaro migratsiya jarayonlari va ularni tartibga solish masalalari;
- transchegaraviy hududlarni kartalashtirishda zamonaviy GAT-texnologiyalardan foydalanish.
Xalqaro anjumanda Rossiya Federatsiyasidan Moskva davlat universiteti, shuningdek, Moskva jismoniy madaniyat, sport va turizm, Janubiy federal, Volgograd, Tyumen, Oltoy, Belarusning Minsk, Qozog‘istonning Almati, Oqto‘ba, Ko‘kshatov, Qirg‘iz Respublikasining O‘sh, Tojikistonning Tojik davlat pedagogika kabi universitetlaridan yirik olimlar ishtirok etishi rejalashtirilgan.
“Markaziy Osiyo va qo‘shni mintaqalardagi transchegaraviy hududlar: hamkorlik imkoniyatlari va muammolari” mavzusida xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya ishtirokchilari ushbu muammolarni yechimini topish, Markaziy Osiyo davlatlari hamkorligini yanada rivojlantirish itiqbollarini belgilab berish bo‘yicha o‘zlarining ilmiy asoslangan taklif va tavsiyalarini ishlab chiqadi, deb umid qilamiz.
A.Ravshanov, Q.S.Yarashev, dotsentlar.
