ShHT sammitida raqamli transformatsiya va “yashil” energetika sohasidagi hamkorlikka alohida e’tibor qaratiladi
ShHTning Samarqand sammiti ko‘plab ekspert va mutaxassislarning e’tiborini tortmoqda. Bo‘lajak sammit ko‘plab global masalalarni muhokama qilish uchun qulay maydon bo‘lmoqda. Muhokama qilinadigan masalalar orasida raqamli transformatsiya va “yashil” energetika masalalari alohida o‘rin tutadi. Ushbu mavzuning dolzarbligini O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi qoshidagi Huquqiy siyosat tadqiqot instituti direktorining o‘rinbosari, yuridik fanlari doktori, professor Abdulaziz Rasulev quyidagicha tahlil qildi:
- Yigirma yildan ortiq vaqt mobaynida ShHT yetakchi xalqaro tashkilotlardan biriga aylandi. ShHT doirasidagi integratsiya jarayonlari tashkilotni xalqaro aloqalarning asosiy “ishtirokchilaridan” biriga aylantiradi. Bugungi kunda ushbu tashkilot Yevroosiyodagi 8 davlatni birlashtiradi, 4 davlat kuzatuvchi, 6 mamlakat muloqot bo‘yicha hamkor, 10 dan ortiq davlat kuzatuvchi va muloqot bo‘yicha hamkor bo‘lishni rejalashtirmoqda. Ishtirokchilarning bunday tarkibi mamlakatlar o‘rtasidagi hamkorlik yo‘nalishlarini kengaytirishga yordam beradi.
O‘zbekistonning ShHTga raisligi doirasida hamkorlikning asosiy yo‘nalishlarini mustahkamlash va rivojlantirish rejalashtirilgan bo‘lib, buning uchun 80 dan ortiq tadbirlar amalga oshirildi. ShHTning Samarqand sammitida o‘ndan ortiq davlat rahbarlari va xalqaro tashkilotlar rahbarlarining ishtirok etishi amalga oshirilgan ishlar va tashkilotning uzoq muddatli rejalariga qiziqish ortib borayotganidan dalolat beradi.
Globallashuv sharoitida hamkorlikning muhim yo‘nalishlaridan biri raqamli transformatsiyadir. Bugungi kunda ShHT dunyo aholisining deyarli yarmi joylashgan yer maydonining 23 foizini egallaydi. Tashkilotga a’zo davlatlar aholisi dunyo Internet foydalanuvchilarining 44 foizini tashkil qiladi. Shu munosabat bilan ShHT mamlakatlarida elektron hukumat, raqamli iqtisodiyot va AKT sohasida ta’limni rivojlantirish davlat siyosatining muhim yo‘nalishlari hisoblanadi. Bularning barchasi raqamli texnologiyalarni rivojlantirish muhimligini ko‘rsatadi.
ShHTga a’zo davlatlarning raqamli texnologiyalar sohasidagi salohiyati raqamli transformatsiya bo‘yicha mamlakatlar o‘rtasidagi hamkorlik istiqbollarini ko‘rsatadi. Bu yo‘nalish ShHT doirasida qabul qilingan hujjatlarga to‘liq mos keladi. Xususan, 2015 yil 10 iyulda Ufada qabul qilingan Shanxay hamkorlik tashkilotining 2025 yilgacha rivojlanish strategiyasi mintaqada axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini Xalqaro elektraloqa ittifoqi tomonidan qabul qilingan va tasdiqlangan telekommunikatsiya standartlariga, shuningdek telekommunikatsiya xizmatlarining muvofiqligi va universalligi tamoyillari asosida rivojlantirishni nazarda tutadi.
Bu haqda gap ketganda 2019 yil 14 iyundagi ShHTga a’zo davlatlarning raqamlashtirish va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari sohasidagi hamkorligi konsepsiyasini ham eslab o‘tishimiz lozim. Mazkur hujjat raqamli infratuzilmani shakllantirish, axborot xavfsizligi va texnologiyalarni rivojlantirishni ta’minlash muhimligini ko‘rsatadi. O‘zbekistonning sa’y-harakatlarini, ayniqsa, xalqaro axborot universal qoidalari loyihasini qabul qilishga oid tashabbuslari ham muhim ahamiyat kasb etadi.
Bundan tashqari, ShHTga a’zo davlatlar rahbarlari kengashining 2020 yil 10 noyabrdagi raqamli iqtisodiyot sohasidagi hamkorlik to‘g‘risidagi bayonoti, ShHTning 2016 yil 3 noyabrdagi ilmiy-texnik sheriklik dasturi qabul qilingan bo‘lib, mazkur hujjatlarda zamonaviy raqamli texnologiyalar sohasidagi hamkorlik eng muhim maqsad sifatida ko‘rsatilgan.
Samarqand sammiti doirasida Raqamli savodxonlikni rivojlantirish dasturi ko‘rib chiqiladi. E’tiborlisi, loyihani qabul qilish tashabbusi O‘zbekiston tomonidan ilgari surilgan. Hujjat ShHTga a’zo davlatlar aholisiga raqamli savodxonlikni o‘zlashtirishda ko‘maklashish, aholi o‘rtasida raqamli texnologiyalar sohasida zarur bilim va ko‘nikmalarni shakllantirish bo‘yicha hamkorlikni rivojlantirishga qaratilgan.
“Yashil energetika” sohasidagi hamkorlikni ham muhim yo‘nalishlardan biri sifatida qayd etish lozim. ShHT davlatlari uchun bu masala haqiqatan ham dolzarbdir. Elektr energiyasini iste’mol qilishning o‘sishi foydalanuvchilarning ehtiyojlarini qondirish uchun tegishli manbalar mavjudligini talab qiladi. Bugungi kunda uglevodorodlar energiya zahiralarining 80 foizidan ortig‘ini tashkil etadi, ammo mutaxassislarning fikriga ko‘ra, bu manbalar yaqin kelajakda tugashi mumkin. Shu bois “yashil energetika”ni shakllantirish yo‘nalishidagi hamkorlik dolzarb masalalardan biri sanaladi.
ShHTning Dushanbe deklaratsiyasi ilg‘or, resurs tejaydigan, energiya tejaydigan, “yashil” va kam emissiyali texnologiyalardan foydalanishni ShHTga a’zo davlatlarning aholi farovonligi va turmush darajasini oshirish, barqaror rivojlanishini ta’minlash omili deb ataydi.
Samarqand sammiti ham bu borada fikr va tajriba almashish uchun ajoyib maydon bo‘ladi. Xususan, O‘zbekiston tashabbusi bilan Qayta tiklanadigan energiya manbalari sohasida ShHTga a’zo davlatlarning hamkorlik dasturi qabul qilinishi kutilmoqda. Dasturda ShHTga a’zo davlatlarning energetik salohiyatidan samarali foydalanishni ta’minlash maqsadida qayta tiklanadigan energiya manbalaridan foydalanish bo‘yicha hamkorlik ko‘zda tutilgan.
Umuman olganda, raqamli transformatsiya va “yashil energetika”ga o‘tish boshqa masalalar bilan bir qatorda ShHT doirasidagi hamkorlikning dolzarb yo‘nalishlari ekanini ta’kidlash lozim. Ishtirokchilar o‘rtasidagi bunday yaqin hamkorlik ShHT doirasidagi, xususan, O‘zbekiston tomonidan ilgari surilgan tashabbuslar dolzarbligidan dalolat beradi.
