Isroilning G‘azodagi harakatlari genotsid ayblovi bilan sud qilinadi
Bugun Isroil BMTning oliy sudida G‘azodagi genotsid ayblovlaridan o‘zini himoya qilishga hozirlik ko‘rmoqda, Bosh vazir Benyamin Netanyaxu esa ilk bor ba’zi o‘ng qanot vazirlarning anklavning doimiy ishg‘oli chaqiriqlarini ochiqchasiga rad etgan.
Bugun, 11 yanvar kuni Gaagadagi Xalqaro sudda Janubiy Afrika Respublikasining (SA) Isroilga qarshi “genotsid” ayblovlari bo‘yicha da’vosi bo‘yicha ikki kunlik sud majlisi boshlandi.
2023 yil 29 dekabrda Janubiy Afrika Genotsid jinoyatining oldini olish va jazolash to‘g‘risidagi konvensiyani buzganligi uchun Isroilga qarshi Xalqaro sudga da’vo arizasi bilan murojaat qildi.
Da’voga ko‘ra, Xalqaro sud Isroilga G‘azo sektoriga hujumlarni to‘xtatishni buyruq berishi mumkin.
Ish qayerda ko‘riladi?
Janubiy Afrikaning Isroilga qarshi da’vosi faqat davlatlar o‘rtasidagi nizolarni ko‘rib chiqadigan va davlatlar o‘rtasida yuzaga keladigan huquqiy nizolarni xalqaro huquqqa muvofiq hal qiluvchi Xalqaro Sud tomonidan ko‘rib chiqiladi.
Gaagadagi Xalqaro Jinoyat Sudidan farqli o‘laroq, Xalqaro Sud alohida shaxslarning ishlarini ko‘rmaydi.
Janubiy Afrikaning Isroilga qarshi "genotsid" da’vosi
BMTning 1948 yildagi Genotsidning oldini olish va jazolash to‘g‘risidagi konvensiyasining 9-moddasiga muvofiq, agar davlat ushbu konvensiya moddalarini buzsa, konvensiyaga a’zo bo‘lgan har qanday davlat huquqbuzar davlatga qarshi Xalqaro sudga da’vo bilan murojaat qilishi mumkin.
Janubiy Afrika Xalqaro sudga Genotsid jinoyatining oldini olish va jazolash to‘g‘risidagi konvensiyani buzganligi uchun Isroilga qarshi da’vo arizasi bilan murojaat qilgan va Isroilning G‘azodagi harakatlarini “genotsid” deb tan olishni talab qilgan.
JAR shuningdek, Isroilga blokadadagi G‘azo sektoriga hujumlarni to‘xtatishni buyurgan vaqtinchalik taqiqni talab qildi.
Janubiy Afrikalik advokatlar 11 yanvar kuni bo‘lib o‘tadigan sud majlisida sudyalar oldida bunday choralar ko‘rish zarurligini isbotlashga harakat qiladi. Ertasi kuni esa isroillik advokatlar sudya Tel-Avivga qarshi bunday choralar ko‘rishdan bosh tortishi uchun ishonchli dalillarni taqdim etishi kerak.
Tomonlar vakillari
Sud majlisida Janubiy Afrikadan avval bir necha bor Xalqaro sud sudyasi lavozimida ishlagan janubiy afrikalik professor Jon Dugard boshchiligidagi bir guruh advokatlar, Isroil tomonidan esa britaniyalik huquqshunos Malkolm Shou ishtirok etishi kutilmoqda.
BMT tinglovlarida delegatsiyalar tarkibiga odatda mamlakatlar tashqi ishlar va adliya vazirliklarining yuqori martabali amaldorlari va huquqshunoslari kiradi.
Isroil-Falastin mojarosi
7 oktyabr kuni ertalab HAMASning harbiy qanoti Izz ad-Din al-Qassam brigadalari Isroilga qarshi Al-Aqso to‘foni operatsiyasi boshlanganini e’lon qildi.
G‘azo sektoridan Isroil tomon minglab raketalar otildi, qurolli guruhlar Isroil aholi punktlariga kirdi. HAMASning aytishicha, operatsiya isroil tomoni Sharqiy Quddusdagi Al-Aqso masjidiga bostirib kirishi va isroillik muhojirlarning falastinliklarga nisbatan zo‘ravonligi kuchayib borayotganiga javoban amalga oshirilgan.
Bunga javoban Isroil armiyasi G‘azo sektorida o‘nlab qiruvchi samolyotlar yordamida HAMASga qarshi “Temir qilichlar” operatsiyasi boshlanganini e’lon qildi va bu G‘azo aholisining qirg‘iniga aylandi. 27 oktyabr kuni Isroil armiyasi G‘azoda quruqlikdagi operatsiyalarni boshladi.
Ayni damda isroilliklarning eksklavdagi hujumlari natijasida qurbon bo‘lganlar soni 23,2 ming kishidan oshgan, ularning aksariyati ayollar va bolalardir. 59 mingdan ziyod kish jarohat olgan.
G‘azoning 2,3 million aholisi Isroilning havo, quruqlik va dengizdagi ommaviy bombardimonlari hamda eksklavning to‘liq blokadasi tufayli oziq-ovqat, suv va dori-darmon tanqisligidan aziyat chekmoqda.
Minglab binolar, jumladan kasalxonalar, masjid va cherkovlar Isroilning havo va quruqlik hujumlari natijasida zarar ko‘rgan yoki butunlay vayron bo‘lgan.
Isroilda qurbonlar soni 1200 ga yaqin.
