Yoshlar kimdan ibrat olsin?
Yaqinda ijtimoiy tarmoqlarda talaba qizning katta yoshdagi kishilarning “Yoshlar qayoqqa qarab ketyapti?” degan da’volariga nisbatan bildirgan fikrlarini o‘qib qoldim.
“Yoshlar qayoqqa qarab ketyapti, deyish o‘rniga, kattalarning qayerda turgani bilan qiziqib ko‘rdingizmi?” deb yozadi u va jamiyatda uchraydigan turli illatlar, noxush holatlarga ko‘proq kattalar sababchi bo‘layotgani, ayrim sohalar xodimlarining qonunga zid harakatlarini qayd etadi.
Talaba qiz sanagan e’tirozlarning aksariyati o‘rinli. To‘g‘ri-da, hammamiz “qush inida ko‘rganini qiladi”, “yoshlar yosh nihol, qanday parvarishlasak, shunday o‘sadi” deymiz. Aytamiz-u ko‘p hollarda aytayotganlarimizga o‘zimiz amal qilmaymiz. O‘zimiz xato qilayotganimizni bila turib, bu ishni farzandimiz, boshqalar takrorlamasligini istaymiz. Ba’zida ota-onalardan “biz nima bo‘lsak bo‘ldi endi, bolalarimiz bunday qilmasligi kerak” degan gapni eshitamiz. Lekin bu haqda o‘z bolalariga aytadigan xato va kamchiliklarini tan olib, uni takrorlamaslik uchun farzandiga to‘g‘ri yo‘l ko‘rsatadigan ota-onalar kam. Faqat ko‘ngilda shunday o‘y kechadi yoki boshqa davralarda, zarur bo‘lmagan paytlarda aytiladi bu gaplar.
Endi o‘ylab ko‘ring, oilada muhit shunday bo‘lsa, jamiyatdagi holat qanaqa? Idora, tashkilot yoki muassasa rahbari, yoshi ulug‘ kishilar “bizning bo‘lganimiz bo‘ldi, endi bizning izimizdan kelayotgan yoshlar to‘g‘ri ishlasin, adolatli bo‘lsin, faqat qonunga amal qilsin” dermikan. Aytdi ham, deylik. Lekin o‘zlari shu aqidaga tayanib ishlamasa, ularning izidan borayotgan yoshlar o‘zgararmikan, o‘zgartirish og‘ir bo‘lmasmikan?
– Siz o‘zimizning yaqin odam bo‘lganingiz uchun aytayapman, boshlig‘imizning bizga aytadigan gapi boshqa-yu qilayotgan ishi boshqa, – deb qoldi tumandagi tashkilotda ishlaydigan xodimlardan biri. – Bilasiz, bir necha yil “yiqilib” to‘rt yil deganda o‘qishga kirganman. Ota-onam qiynalib bo‘lsa-da, kontrakt asosida o‘qitishdi. O‘qish paytida ham ayrim domlalarning adolatsizligiga, tamagirligiga guvoh bo‘lganman. Bilimimga yarasha baho qo‘ying, deb ular bilan kurashib o‘qidim. O‘qishni bitirsam, halol-pok ishlayman, birovdan tama qilmayman, der edim. Shunday niyatda ishga kirdim, ishladim.
Lekin ba’zida boshlig‘imizning bizga buyurayotgan ishlari, bergan topshiriqlarini bajarish uchun vijdonga qarshi borish kerak yoki birovning “burnini qonatish” kerak. E’tiroz bildirsam, “xohlasang shu, xohlamasang ishdan ket”, deb po‘pisa qiladi. Eng yomoni, boshqalar ana shunday ish uslubiga ko‘nib, allaqachon shu qolipga tushib ishlayapti. Ular orasida men kabi yosh xodimlarning borligiga achinaman. Ana shu ishlardan kuyinib, yoshi kattaroq hamkasbimizga dardimni aytsam, “nima qilamiz, rahbar qayerga boshlasa, o‘sha tomonga yurishga majburmiz, uka” deydi. Baribir bo‘lmadi, bunaqa ishlashdan ko‘ra, ishlamaganim yaxshi deb, ishdan ketdim...
Yaqinda o‘sha tashkilot rahbari ishdan olinibdi. Lekin bungacha u nechta yosh xodimning shu idoradan, davlat xizmatidan ko‘ngli sovishiga sababchi bo‘ldi ekan-a.
Ko‘pincha, xorijga borib kelganlar yoki chet elda o‘qiganlar o‘sha davlat tuzumi, xalqi hayoti haqida gapirganda birinchi navbatda, mamlakatdagi qat’iy tartib-intizom, jamiyatda qonun ustuvorligi, rahbarlarning oddiy va samimiyligi, ochiq faoliyat olib borishi haqida gapirishadi. Bugun bizdagi harakatlar ham shunga qaratilgan. Davlat va jamiyat hayotidagi ochiqlik, har bir masalada xalq fikri bilan hisoblashilayotgani, bunda avvalo yoshlar fikri inobatga olinayotgani e’tiborli. Lekin bu yangilanish, yangicha tafakkur va hayot tarzini avvalo har bir oiladan, mehnat jamoasidan boshlamas ekanmiz, barcha harakatlar natijasiz bo‘lib qolaveradi.
G‘olib HASANOV.
